31 MART

 Günün Hatırlattığı

BÜLENT ECEVİT ve ŞİİR ÇEVİRİLERİ

Bugün 31 Mart olunca, “Tarihte Bugün”de olağan olarak 31 Mart ayaklanmasından bahsedilmesi beklenir. Oysa 31 Mart ayaklanması 31 Mart’ta gerçekleşmemiştir.  Rumi takvimle 31 Mart 1325'te gerçekleşmiştir. Bu da Miladi takvimle 13 Nisan 1909 tarihine denk gelmektedir. Dolayısıyla bugün sizlere farklı bir konudan bahsedeceğim…

31.Mart.2000 tarihinde Resmi bir ziyaret için Hindistan'da bulunan Başbakan Bülent Ecevit, 16 yaşından beri bu ülkeyi ziyaret etmeyi düşlediğini belirterek, "Rüyalarım gerçek oldu" demiş… Bu yabancı ülkeye giden bir devlet adamının nezaket sözleri mi yoksa bir gerçeğin ifadesi mi?

Hindistan, daha doğrusu Hindistanlı büyük şair Rabindranath Tagore gerçekten Bülent Ecevit’in hayatında önemli bir yer tutar.  Henüz 15 yaşında iken babasının elinde babası Fahri Ecevit’in   Bahçıvan adlı bir şiir kitabı okuduğunu görür. Babası’nın tavsiyesi üzerine okuduğu Tagore’un bu kitabından çok etkilenir. Ardından aynı şairin Sebati Ataman’ın çevirdiği Postane adlı oyununu okur. Bu oyun genç Ecevit’in  Hint felsefesine ve Hint edebiyatına ilgi duymasına yol açar..

Robert Koleji’nde okurken, 1913’te Nobel Edebiyat Ödülü Tagore’un 1910’da yazdığı kitabı Gitanjali’yi (İlahiler) keşfeder.. Bu destandan çok etkilenir kitabı çevirme isteği tüm benliğini kaplar, Ancak şiiri, düz yazı olarak çevrildiğinde büyüsünden çok şey kaybettiğin düşündüğünden onu Türkçeye şiir diliyle çevirmeyi kafasına koyar. Henüz 16 yaşındayken bu büyük işi becerir… İlahi aşka yaslanan ve lirik üslupla ‘mistik bir ağıt’ şeklinde kaleme alınan İlahiler, Ecevit'in edebi duyarlılığının alt yapısının oluşmasında da etkili olmuştur.

Ecevit 16 yaşındayken çeviriyi tamamlamayı ve kitabı bastırmayı başardı. Henüz 16 yaşındayken gelen bu başarı doğal olarak genç Ecevit'i çok gururlandırdı. Kitabını önce anne ve babasına hediye etti, bir kitabı da o dönemin meşhur Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel'e şu ilginç ithaf notunu yazarak takdim etti;

"Kültür Başbuğumuz Hasan Ali Yücel'e;

Emrinizdeki ordunun bir neferi tarafından, ilk savaş armağanı olarak...

Robert Koleji talebelerinden Bülent Ecevit..."

Bu çeviri Bülent Ecevit ve Ecevit ailesi için her zaman bir gurur kaynağı oldu. CHP'nin Genel Başkanlığına seçildiğinde, oğlunun başarısının sırrını soran gazetecilere annesi Nazlı Ecevit   "O, küçükken bile vaktini devamlı kitap okuyarak geçirirdi. Daha 16 yaşında Tagore'un Gitangali'sini çevirmişti." Diye cevap verecekti…

Takvimler 1946 yılını gösterirken Bülent Ecevit sınıf arkadaşı Rahşan Aral ile evlendikten sonra Londra Büyükelçiliği Basın Ataşeliği'nde kâtip olarak çalışmaya başlamıştı. Londra görevi Ecevit için hayranı olduğu Tagore ile yakınlaşmak için bir fırsattı.  Bunun için Belgalce ve Sanskrit dillerini öğrenmek için ders almaya başladı. Bengalce'yi öğrendikçe Tagore'a kendini daha yakın hissetmeye başladı. Bengalce sınıfındaki tek öğrenciydi. Bunun rahatlığıyla Bengalce'yi doğrudan doğruya Gitanjali’den öğrenme isteğini iletti.. Hocası da kabul edince Ecevit, Bengalce' dersleri sırasında i Tagore'un 9 şiirini Bengalce orijinalinden Türkçeye çevirdi... Ecevit’i Gitanjali’yi ilgi duymasının nedenlerinde birisi de onda Türk tasavvuf edebiyatından izler bulmuş olmasıydı. Ecevit o yıllarda Tagore'un başka bir kitabını da Avare Kuşlar ismiyle Türkçe’ye çevirmişti...  Dolayısıyla Ecevit Hindistana’a giderken "Rüyalarım gerçek oldu" derken yürekten gelen duyguların ifade ediyordu.

Ecevit’in şiir çevirileri  Tagore ile sınırlı kalmadı. T. S. Eliot, Ezra Pound ve Rudyard Kipling’den de şiirler çevirdi…

Ecevit’in şiirlerinden en fazla bilineni de olumlu-olumsuz en fazla eleştiri alanı da Rudyard Kipling’in IF şiirinden yaptığı çeviridir. Ecevit’in Adam Olmak adıyla yaptığı bu çeviriye yapılan en büyük eleştiri de; şiirin aslına tam sadık kalmamasıdır. Çeviri konusunda Can Yücel’e atfedilen, benim de kadın açısından olmasa da çeviri açısından doğru bulup çok sık tekrarladığım bir söz vardır; "Çeviri kadın gibidir, güzeli sadık, sadığı güzel olmaz"… Hele şiirde, asla sadık olan gerçekten güzel olmaz… Aslına kelime kelime sadık kalınan bir çevirinin şiir olması mümkün değil… Şiir çevirisi aslında şiiri yeniden yazmak işlemidir… Can Yücel Hamlet çevirilerinde kitaba adını “Çeviren” olarak değil “Türkçe Söyleyen” olarak yazdırarak bu gerçeği çok yalın olarak ifade etmiştir… Bu şiirle ilgili getirilen bir eleştiri de; şiiri yerlileştirdiği, deyiş kaydırması yaptığı iddiasıdır.. Buna örnek olarak bu "ne çok iyi görün ne de bilgece konuş" şeklinde ifade edilebilecek cümlesinin dilimize "kendini evliya sanmadan” olarak çevrilmesi gösterilir… Bu konuda yazılmış önemli makaleler de vardır. Rudyard Kipling’in Ecevit’in Adam Olmak şiiri bazı çevirmenlerce “Eğer” adıyla çevrilmiştir. Bu şiirin 4-5 çevirisini (Emre Kongar, Ahmet Bağışgil vb) okudum. Aslını anlayacak düzeyde İngilizcem olmadığı için, hangisinin en sadık çeviri olduğunu söyleyemesem de beni bir şiir olarak en fazla etkileyenin Ecevit'în çevirisi olduğunu söyleyebilirim.

TARİHTE BUGÜN

31/03/1596				Modern felsefenin babası kabul edilen René Descartes doğdu
31/03/1855				Jane Eyre romanınının yazarı ünlü İngiliz kadın romancı Charlotte Bronte, Yorkshire'da öldü
31/03/1889				Paris'te, 1789 Fransız Devrimi'nin 100. yıldönümü için, Gustav Eiffel tarafından yapılan Eyfel Kulesi açıldı.
31/03/1901				Avusturya Macaristan Başkonsolosu Emile Jelinek'in Daimler'e ısmarladığı 4 silindirli araç sahibine teslim edildi; Jelinek yeni aracına kızı ''Mercedes''in adını verdi. Ve bir marka doğdu.
31/03/1921				Milli Mücadele'de Yunanistan işgaline karşı, İkinci İnönü Savaşı, Türk ordusunun  zaferiyle sonuçlandı.
31/03/1925				Şeyh Sait Ayaklanması'nın olduğu bölgede, Divan-ı Harb tarafından verilen idam cezalarının ayrıca onay gerektirmeden yerine getirilmesi hakkındaki kanun kabul edildi.
31/03/1928				Torbalı'da 7.0 büyüklüğündeki depremde 50 kişi öldü.
31/03/1930				Afet (İnan) Hanım CHF’na üye oldu ve bir partiye üye yazılan ilk kadın oldu.
31/03/1959				Adana'da İncirlik NATO üssünde bir Amerikan askeri uçağı düştü;4 kişi öldü, 9 kişi yaralandı.
31/03/1961				"Akıl Hastası Ressamlar Sergisi" Bakırköy Akıl Hastanesi'nde açıldı.
31/03/1965				Amerika Birleşik Devletleri hava üslerini Vietminh gerillalarından korumak için 3500 deniz piyadesini Vietnam'a gönderdi.
31/03/1975				Şair, yazar Munis Faik Ozansoy, 64 yaşında öldü.
31/03/1975				Süleyman Demirel başkanlığında Adalet Partisi, Milli Selamet Partisi, Cumhuriyetçi Güven Partisi ve Milliyetçi Hareket Partisi'nden oluşan Milliyetçi Cephe hükümeti göreve başladı.
31/03/1987				Petrol-İş sendikasının 32 işyerinde daha grev uygulamaya başlamasıyla grevdeki işçi sayısı 9 bine, işyeri sayısı 57'ye yükseldi.
31/03/1992				Halkın Emek Partisi (HEP) kökenli 14 milletvekili Sosyaldemokrat Halkçı Parti'den (SHP) istifa etti. Anayasa Mahkemesi Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu'nun (DİSK) 12 Eylül yönetimince el konulan malvarlığının iade edilmesine karar verdi.
31/03/1995				Kuzey Irak harekatını izleyen Reuters muhabiri Fatih Sarıbaş ile Ajans France Press muhabiri Kadri Gürsel, Cizre-Nusaybin yolunu kesen PKK militanları tarafından kaçırıldı.
31/03/2000				Resmi bir ziyaret için Hindistan'da bulunan Başbakan Bülent Ecevit, 16 yaşından beri bu ülkeyi ziyaret etmeği düşlediğini belirterek, "Rüyalarım gerçek oldu" dedi. Ecevit ünlü Hintli şair Rabindranath Tagore'un şiirlerinden yaptığı çevrileriyle de biliniyor.
31/03/2015				Türkiye'de elektrik sistemi çöktü. 79 il genelinde 10 saate kadar uzanan kesintiler yaşandı
31/03/2019				Mahalli seçimler yapıldı. Akparti büyük şehirlerin çoğunu kaybetti