Posta Nezaretinin Kuruluşu
İnsanoğlu tarih boyunca haberleşme
ihtiyacını gidermek için duman, ışık, davul, boru, ayna gibi araçlardan
yararlanmış. Yazının daha sonra da kâğıdın bulunması uzun yıllar yazılı
haberleşmeyi ve haberleşmenin temel unsuru haline getirmiştir.
Selçuklu’da ve Osmanlı’da devletin
haberleşme görevini Posta Tatarları üstlenmişlerdir. Posta Nezareti kurulana
kadar haberleşme örgütü yalnızca devlet hizmetleri için işletilmiş, özel
haberleşme bir ihtiyaç olarak görülmemiştir.
Osmanlı Devleti’nde Avrupa’da
yerleşen usule uygun posta teşkilatının oluşturulma konusundaki ilk teşebbüs,
II. Mahmut’un 1832 tarihli bir Hatt-ı Hümayûn ile bu konudaki taleplerini
Sadrazam Reşit Mehmet Paşa’ya bildirmesidir.
Kasım 1839’da Gülhane’de okunan
Hatt-ı Hümayun, devlet örgütünü düzenleme çabalarının yeni bir döneme girmesinin
başlangıcı oldu. 1839’da posta idaresinin kurulması çalışmalarını yürütmek için
bir komisyon kuruldu. Postacılık konusunda Avrupa’da uygulanan yöntemleri bilen,
bu konuda incelemeler yapan Mustafa Sami Efendi 4 Temmuz 1840 tarihinde Ticaret
Bakanlığına bağlı olarak kurulan Posta Müdürlüğüne atandı. Mustafa Sami Efendi,
Eylül 1840’a kadar Posta Müdürü olarak kuruluş çalışmalarını sürdürdü. Eylül 1840’da
bu göreve Ahmet Şükrü Bey getirildi.
“23 Ekim 1840’da Posta Nezareti” resmen kuruldu
ve Ahmet Şükrü Bey ilk Posta Nazırı oldu.
Posta Nezareti daha önce Ulak-Menzilhane
kuruluşunun yürüttüğü resmi haberleşme görevi ile birlikte halkın da haberleşmesini
sağlamakla da görevlendirilmişti.
28 Ekim 1840 günü Devlet’e ait haberleşme
evrakı ile halkın mektup ve diğer bazı posta maddelerini taşıyan ilk postalar İstanbul’dan
Edirne’ye hareketi ile Türk Postacılığında yeni bir dönem başlamış oldu..
23 Ekim 1840 tarihinde Posta
Nezaretinin kuruluşunun ardından ilk postane, İstanbul’un Eminönü semtinde
bulunan Yeni Cami avlusundaki Evkaf Nezaretine ait cizyehane binasında
Postahane-i Âmire adıyla açılmıştır. Yer seçiminde şehir merkezi olması, deniz
taşımacılığı yapılabilmesi için sahile ve ticaret merkezlerine yakın olması
gibi kıstaslar esas alınmıştır. Bu binada hem Posta Nazırlığı hem de Postahane
birlikte hizmet vermiştir.
Osmanlılar, telgraf haberleşmesi
ile ilk kez 1839’da tanışmışlardır. Ancak hatların kurulması uzun yıllar almış, 1855’te Telgraf Nezareti kurulmuştur. 1871’de
ise Posta ve Telgraf Nezaretleri birleştirilerek Posta ve Telgraf Nezareti oluşturulmuştur.
1852-1856 arasında posta taşıma ve
dağıtım işi, taşeron veya posta müteahhidi olarak tanımlayacağımız Mültezimler
eliyle yapılmış, ama onlar kamu hizmetini değil ticareti önceleyince hizmetler
aksamış ve devlet zarar edince devlet tekeline yeniden dönülmüştür. Osmanlı Devleti, posta alanında devlet
tekeline engel olan yabancı postalarla mücadeleye Kirim Savaşı (1856) sırasında
başlamış ve Lozan Anlaşmasıyla da tamamen ortadan kaldırmıştır.
Posta ve Telgraf Nezareti, 1909 yılına
kadar sürmüştür. Bu tarihte Genel Müdürlük haline getirilmiş, 1913 yılında da
“Posta Telgraf ve Telefon İşletme Umum Müdürlüğü” adını alarak İçişleri Bakanlığı’na
bağlanmıştır.
16 Mart 1920’de İstanbul’un işgal
edilmesi ve işgalcilerin telgrafhanelere girmesiyle Ankara Hükümeti haberleşme
isini el atmak zorunda kalmıştır. 23
Nisan 1920 tarihinde Büyük Millet Meclisinin açılmasından hemen sonra
Bakanların seçilip görev taksimatı yapılmasıyla birlikte ülkede Posta ve
Telgraf Bürosu Dâhiliye Vekâletine bağlanarak, 20 Mayıs 1920’de İzmit
Milletvekili Sırrı
Bey, Posta ve Telgraf Umum
Müdürlüğüne atandı. Bu dönemde Büyük Millet Meclisi bahçesinde ayrıca Büyük
Millet Meclisi Hükümeti Posta ve Telgraf Merkezi adıyla da bir haberleşme
merkezi oluşturuldu. Cumhuriyetin ilanıyla İstanbul’daki Umum Müdürlüğü lağvedilerek
PTT Genel Müdürlüğü Ankara merkezli olarak ismi ve statüsü değişerek de olsa
bugüne kadar varlığını sürdürdü.
23 Ekim’de Meydana Gelen Olaylar
1840 - Posta ve Telgraf Nezareti
kuruldu.
1853 - Kırım Savaşı başladı.
1878 – Girit’li asilerle yapılan
anlaşma ile Girit Valiliğine Hristiyanların atanması kabul edildi.
1880 – Borçlarını ödeyemeyen
Osmanlı devleti çeşitli yaptırımlarla karşı yarşıya kalınca borçlarını nasıl
ödeyeceğini gösteren bir ödeme planı hazırlayarak alacaklı kuruluşlara ve
Batılı büyük devletlere bildirdi
1890 – Şair Orhan Seyfi Orhon doğdu
1911 - Trablusgarp Savaşı'nda
İtalyan Yüzbaşı Carlo Piazza, Bingazi'deki Osmanlı siperleri üstünde tarihin
ilk askeri keşif uçuşunu gerçekleştirdi. Piazza daha sonra ilk askeri amaçlı
hava fotoğrafını da çekti.
1912 - Birinci Balkan Savaşı'nda
Osmanlı ve Sırp orduları arasındaki Kumanova Muharebesi başladı.
1918 - Halep Arap ordusunun eline
geçti. 402 yıllık Osmanlı hakimiyeti sona erdi..
1920 - İzmir Mebusu Mahmut Esat (Bozkurt)Bey'in,
Malta'daki Türk tutuklular
bırakılmadıkça, elindeki İngiliz tutukluların bırakılmayacağını İngiltere
Hükümeti'ne resmen bildiren Azerbaycan Hükümeti'ne teşekkür edilmesini isteyen
önergesini Mustafa Kemal, Bakanlar Kurulu'na sundu.
Ankara Hükümeti, ulaştırma ve
süvari birlikleri için gerekli hayvanların dışsatımını yasakladı. Başka bir
kararname ile de vücut organlarından birini kaybeden subay, er ve gönüllülere
yapay organ yaptırılmasını kararlaştırdı.
1921 - Türk-İngiliz esir değişimi
anlaşması. Ankara Hükümeti adına Hamit Bey ile İngiliz Yüksek Komiseri Rumbold
arasında İstanbul'da imzalanan anlaşma ile Malta'da tutuklu Türklerin tamamı
ile Ankara Hükümeti'nin elindeki İngilizler karşılıklı olarak serbest
bırakılacak.
Ankara'nın Bala ilçesine bağlı
Bünyan Köyü Muhtarı Veli Çavuş, Ankara İstiklal Mahkemesi'ne bir dilekçe
vererek köylüye karşı kötü davranan, söven ve arpalara haksız yere el koyan
Jandarma Yüzbaşısı Nuri ile Hasan ve Hikmet Çavuşlardan davacı oldu. İstiklal
Mahkemesi, sanıkları 16 Kasım'da kürek cezasına çarptırıldı.
1923 - Halk Fırkası’nın kuruluş
dilekçesi İçişleri Bakanlığı’na verildi.
1946 - Birleşmiş Milletler, ilk
genel toplantısını New York'ta yaptı.
1948 - İstanbul Muallimler Birliği’nin düzenlediği
Dil Kongresi başladı
1955- Genel Nüfus sayımı sonunda
nüfus 24.109.641 olarak saptandı, 1950'den bu yana artış 3. 162.453'tü. Bu
artışın en çok endişe yaratan yönü kırsal bölgelerden kentlere yapılan
göçlerdi. İstanbul'un nüfusu 1,5 milyon olmuştu; Ankara'nın nüfusu son 5 yılda
% 50 oranında artmıştı.
1956 - Macaristan'da Sovyet
egemenliğine karşı ayaklanma başladı. Bütün ülkeye yayılan gösterilerde,
isyancılar Sovyet birliklerinin çekilmesini istediler.
1959 - Beyrut'ta yapılan III.
Akdeniz Oyunları sona erdi. Türkiye serbest güreş millî takımı 8 sıklette
birinci oldu ve genel klasmanda 13 altın, 8 gümüş, 1 bronz madalya aldı.
1960 - Yedinci genel nüfus sayımı
yapıldı; alınan sonuçlara göre Türkiye'nin nüfusu 27.800.000 olduğu anlaşıldı…
1965 - Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel
Hükûmeti kurma görevini Adalet Partisi Genel Başkanı Süleyman Demirel'e verdi.
1972 - Zonguldak'ta iki ayrı kömür
ocağında grizu patlamasında 20 işçi öldü, 76 işçi yaralandı.
1981 - Danışma Meclisi ilk
toplantısını yaptı.
1983 - Beyrut'ta Amerikalı ve
Fransız Barış Gücü Karargahlarına patlayıcı yüklü kamyonlarla intihar saldırısı
yapıldı. 241 Amerikan deniz piyadesi ve 58 Fransız paraşütçü öldü.
1993 - Karun Hazinesi, 28 yıl sonra
Türkiye'ye getirildi.
2000- Nüfus sayımı yapıldı.
Türkiye’nin Nüfusu 67.803.927 İstanbul’un nüfusu 9.085.599
2011 - Van'da 7.2 büyüklüğünde bir
deprem meydana geldi.
Yorumlar
Yorum Gönder