Günün Portresi
Agah Efendi
1832’de
Yozgat’ta doğan Çapanzade Agâh Efendi, yedi yıl tıp öğrenimi gördü, ama
Mekteb-i Tıbbiye’yi bitiremeden ayrıldı. Fransızca çevirmeni olarak Babıâli
Tercüme Odası’nda çalışmaya başladı. 1852-54 arasında, Paris Elçisi Rıfat
Paşa’nın sekreterliğini üstlendi. Yurda dönüşünde Şinasi ile tanıştı ve 21 Ekim 1860 Tarihinde “Tercüman-ı
Ahval” gazetesini birlikte yayımlamaya başladılar. Altı ay sonra Şinasi’nin
ayrılması üzerine gazeteyi tek başına çıkarmayı sürdürdü. Tercüman-ı Ahval bir
haber gazetesi olmakla kalmayıp, ülkenin o dönemdeki birçok ekonomik ve
toplumsal sorununu tartışmaya açtı. Halkın kolay anlayacağı bir dil
kullanılmasına özen gösteren gazete eğitime de önem verdi. Eğitimdeki bozuklukları
eleştirdi, çağdaş eğitim anlayışını savundu. Bu anlayışa uygun yayınları
nedeniyle bir süre kapatıldı. Agâh Efendi’nin başyazarlığını yaptığı Tercüman-ı
Ahval Türk basın tarihinde yeni bir dönemin başlangıcı oldu.
Agâh
Efendi, Tercüman-ı Ahvali yayınlarken 24 Ağustos 1861 tarihinde Posta Nazırlığı
görevine getirildi. Göreve başlar başlamaz, 1840 yılından bu yana İngiltere’de
kullanılan posta pullarının ülkemizde de kullanımı için gerekli çalışmaları
başlattı. Böylece 1 Ocak 1863 günü ilk posta pulu çıkarılarak piyasaya verildi.
Çıkarılan ilk pullarda Sultan Abdülaziz’in tuğrası vardı. Postalarda pul
kullanılmaya başlanmasıyla, bir mektup atmak için mutlaka postaneye gitmek ve
kalabalıkta sıra beklemek zorunluluğu ortadan kalkmış, posta memurları da
normal mektuplar için kayıt tutmaktan kurtulmuşlardır. Halkın postanelere
gelmeden mektup yollayabilmesi için ilk defa posta kutuları uygulamasını
başlatan da Agâh Efendidir.
Posta
nazırı olarak Agâh Efendi’yi en fazla rahatsız eden husus, Türkiye’de bazı
batılı devletlerinin posta teşkilatı olmasıydı. Bağımsız bir ülkede yabancı
posta idarelerinin olmasını kabullenemiyordu. Bu nedenle ülkedeki yabancı
postaneleri kapatmak için elinden gelen çabayı göstermişti. Hükümetin bu sorunu
resmen çözemeyeceğini anladığı için, çeşitli yöntemlere başvurarak, yabancı
postanelerin kapatılması konusunda önemli adımlar atmıştı. Ancak, Hariciye
Nazırı Ali Paşa bu hayırlı girişimi; “Osmanlı Devleti bugün çok ağır şartlarda
bulunmaktadır. Bu durumda yabancılardan böyle bir istekte bulunmak fayda değil
zarar getirir.” diyerek engellemiştir.
Agâh
Efendi Yeni Osmanlılar Cemiyeti’nin 1865’teki ilk üyelerindendi. Namık Kemal,
Ziya Paşa gibi aydınlar bu örgütün önderlerindendi. Padişahın baskıları sonucu
Agâh Efendi ve öteki örgüt üyeleri yurtdışına kaçtılar. 1867-71 yılları
arasında Fransa. İngiltere ve Belçika’da yaşayan Agâh Efendi Paris’te
arkadaşları ile birlikte Muhbir (Haberci) ve Hürriyet gazetelerini yayımladı.
Siyasal etkinliklerden çok gazetecilikle uğraştı. 1871’de padişahın çıkardığı
afla yurda dönünce, bir süre devlet memurluğu yaptı. Ama II. Abdülhamit padişah
olunca görevinden alındı. Önce Bursa’da, daha sonra Ankara’da altı ay sürgün
yaşadı. Bağışlandıktan sonra Rodos ve Midilli mutasarrıflıklarına getirildi.
1885’te atandığı Atina elçiliği görevinin ilk aylarında öldü. İstanbul’da
Sultan ll. Mahmut Türbesi haziresine gömüldü.
Agâh
Efendi muhakeme gücü sağlam, zeki, yumuşak başlı, açık sözlü, gayretli bir
“Tanzimat Aydını”dır. İlk yirmi dört sayısını Şinasi ile çıkardığı Tercüman-ı
Ahval, Türkiye’de gazetecilik anlayışının yerleşmesi yolunda büyük hizmet
görmüştür. Gazetecilik dışında onun yaptığı asıl hizmet, Türkiye’de posta
idaresinin gelişmesi hususundaki çalışmalarıdır.
Not: Fazlı Köksal’ın Posta ve
Telekomünikasyon Tarihinden Portreler kitabından özetlenerek alınmıştır.
21 Ekim Tarihinde Meydana
Gelen Olaylar
1854 - Kırım Savaşı'nın
başlaması üzerine modern hemşireliğin kurucusu Florence Nightingale, 38 başka
hemşireyle birlikte Üsküdar'daki Selimiye Kışlası'na gönderildi.
1860 - İlk özel siyasi
gazete Tercümanı Ahval çıkmaya başladı. Sahibi Yozgatlı Çapanoğlu Agah
Efendiydi.
1920 - Dördüncü Tevfik
Paşa Hükümeti göreve başladı... Anadolu ile uzlaşılması ve bu yolla Ankara
Hükümeti'ne Sevr Anlaşması'nın kabul ettirilmesi amacıyla İtilaf Devletleri
tarafından işbaşına getirilen Tevfik Paşa, Kurtuluş Savaşı'nın sonuna kadar
işbaşında kaldıktan sonra 4 Kasım 1922'de istifa edecek, böylece İstanbul
Hükümeti de tarihe karışacaktır.
Ankara Bakanlar Kurulu,
Moskova'da Bekir Sami Bey'e çektiği telde, Sovyetlerin, Doğu' da Ermenilere bir
parça toprak verilmesi isteğinin kabul edilemeyeceğini, bu istekten vaz
geçerlerse 24 Ağustos'ta parafe edilmiş anlaşmayı imzalamaya yetkili olduğunu bildirdi
Gizli oturumda bir soru
önergesinin görüşülmesi sırasında ordunun çıplak olduğu belirtildi. Fevzi Paşa,
kıştan önce bütün orduyu giydirmeyi umduklarını söyledi
Bozkır'a saldıran Delibaş
İbrahim komutasındaki 500 kadar isyancı, DervişBey birliği tarafından
püskürtüldü. İsyancılar 20 ölü verdileri
İngilizlere casusluk
suçundan yargılanan Tevfik, Ankara İstiklal Mahkemesi'nin kararıyla asılarak
idam edildi. Tevfik, 18 Temmuz'da Ankara'ya gelerek Hükümet'e silah
satabileceğini söylemiş, kendisinden şüphelenildiği için 20 Temmuz'da
tutuklanmıştı. Adapazarı bölgesinde İngilizler, İstanbul Hükümeti ve Yunanlılar
hesabına çalışmalar yapmaktan sanık Karzak Süleyman Paşa da Eskişehir İstiklal
Mahkemesi'nce idam edildi.
1921 - İngiliz Savaş
Bakanı, Bakanlar Kurulu'na verdiği
raporda, Yunanlıların Türkleri mağlup etmelerinin çok zor olduğunu
belirtti.
1945 - Fransa'da
kadınlar, ilk kez oy kullanma hakkı elde etti.
1945 - Nüfus sayımı
yapıldı. Türkiye nüfusunun 18.871.203 olduğu açıklandı. İstanbul il nüfusu ise
1.071.686.
1950 - Okullarda din
dersi almak zorunluluğu kondu. Çocuklarını din derslerine sokmak istemeyen
velilerden beyanname alınacak.
1966 –CHP Kongresi sona
erdi. Partinin tarihinde bir dönüm noktası olarak Ortanın solu, partinin resmi
politikası olarak kabul edildi ve Bülent Ecevit Partinin Genel Sekreterliğe
seçildi…
1969 – Doğan Avcıoğlu,
Milli Demokratik Devrim görüşünü savunan Devrim gazetesinin ilk sayısını
çıkardı.
1972 - Profesör Mümtaz
Soysal Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı'nca, Anayasaya Giriş adlı ders kitabında
komünizm propagandası yaptığı gerekçesiyle tutuklandı.
1973 - Necmettin Erbakan
Millî Selamet Partisi Genel Başkanı seçildi.
1981 - Atatürk Barajı'nın
temeli, Devlet Başkanı Kenan Evren tarafından atıldı.
1984 - Afşin-Elbistan
Termik Santrali açıldı.
1985 - Alman gazeteci ve
yazar Günter Wallraff'ın Türk işçisi kimliğiyle yaşadıklarını anlattığı En
Alttakiler (Ganz Unten) adlı eseri yayımlandı.
1987 - Türkiye'de montajı
yapılan ilk savaş uçağı F-16 Savaşan Şahin resmî törenle uçuruldu.
1990 - Genel nüfus
sayımı: Türkiye'nin nüfusu 56.473.035
1997 - Anadolu Ajansı,
uydu ile kesintisiz haber yayınını, Başbakan Mesut Yılmaz'ın da katıldığı
toplantı ile başlattı.
1998 - TBMM, NATO'nun
genişlemesini onayladı. Böylece 16 ittifak üyesi ülkenin de onayı tamamlandı ve
genişleme kesinlik kazandı.
1999 - Ahmet Taner
Kışlalı bombalı bir suikastle öldürüldü.
1999 - Çeçenistan'ın
başkenti Grozni'de kalabalık bir alışveriş merkezine yapılan roket saldırısında
110 kişi öldü, 400 kişi yaralandı.
2007 – Anayasa
değişikliği referandumu yapıldı. Halk değişimi onadı.
2007 - Saat 00:20
sıralarında, Irak'ın kuzeyinden Türkiye'ye sızan PKK mensupları tarafından,
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Dağlıca'da konuşlu piyade taburunun emniyet unsuru
olan bir bölüğe kalabalık bir grupla üç ayrı bölgeden silahlı saldırıda
bulunuldu. Genelkurmay çıkan çatışmada 12 şehit, 16 yaralı verildiğini ve 32
PKK'lının da öldürüldüğünü açıkladı.
Yorumlar
Yorum Gönder