Sabiha Gökçen ve 22 Mart

 

Günün Portresi

Sabiha Gökçen

 Türkiye'nin ilk kadın pilotlarından birisi olması yanında, dünyanın da ilk kadın savaş uçağı pilotu olan Mustafa Kemal Atatürk’ün Manevi Kızı olan Sabiha Gökçen; Bursa Vilayet Başkatibi olan Hafız Mustafa İzzet Bey ile Hayriye Hanım’ın kızları olarak 22 Mart 1913'te Bursa'da dünyaya geldi. Anne ve babasını küçük yaşta kaybeden ve ağabeyi Neşet tarafından büyütülen Sabiha, 1925'te henüz 12 yaşındayken, Bursa ziyareti sırasında evlerinin yakınındaki Hünkâr Köşkü’nde konaklayan dönemin Cumhurbaşkanı Atatürk’e ulaşmayı ve okumak isteğini iletmeyi başarmıştı.

Atatürk, ağabeyinden izin alarak, zor şartlar altında yaşayan Sabiha'yı evlat edindi ve Ankara’ya götürdü. Sabiha, Çankaya İlkokulu, Arnavutköy Amerikan Kız Koleji ve Üsküdar Amerikan Lisesi’nde eğitim gördü. Rahatsızlığı nedeniyle öğrenimini yarıda kesip Heybeliada ve Viyana’da tedavi gördü. Bir süre Fransızcasını ilerletmek amacıyla Paris’te bulundu.

1934'te Soyadı Kanunu'nun çıkmasından sonra Mustafa Kemal, Sabiha'ya "Gökçen" soyadını verdi. 1434’de Sabiha Gökçen’in henüz havacılıkla ilgisi yokken verilmiştir. Soyadının onun havacılığa yönelmesinde bir katkısı olmuş mudur bilinmez.

Sabiha Gökçen, 1935'te Türkkuşu'nun açılış töreninde yapılan planör gösterilerinden etkilenerek havacılığa ilgi duydu. Atatürk’ün de destek vermesi ile 1935'te Türk Hava Kurumu'nun Türk Kuşu Sivil Havacılık Okulu'na girdi, Ankara'da yüksek planörcülük brövelerini aldı. Gökçen, yedi erkek öğrenciyle birlikte Kırım'a gönderilerek altı aylık yüksek planörcülük eğitimini Koktebel Yüksek Planör Okulu'nda tamamladı.

Eskişehir Havacılık Okulu’nda Savmi Uçan ve Muhittin Bey’den özel uçuş eğitimi aldı. 25 Şubat 1936'da ilk defa motorlu uçak ile uçmaya başladı. Gökçen'in, uçuş eğitimde gösterdiği başarılı olmuştu. O tarihlerde kadınlar askerî okullara alınmadığı için özel bir üniforma giydirilerek Eskişehir Uçuş Okulu’nda, 1936-1937 döneminde 11 ay boyunca özel eğitim aldı. Gökçen, brövesini aldıktan sonra Eskişehir’deki 1. Hava Alayı’nda altı ay görev yaptı, bu sırada Trakya ve Ege manevralarına katıldı.

1937 yılında Tunceli'de çıkan ayaklanmayı bastırmak için başlatılan Dersim Harekâtı'nın hava saldırısı safhasında yer alarak "dünyanın ilk kadın savaş pilotu" oldu. Bu harekâtta gösterdiği üstün başarı sebebi ile, Cumhurbaşkanı, Başbakan ve Genelkurmay Başkanı’nın da katıldığı bir törenle kendisine "Türk Hava Kurumu Murassa (İftihar) Madalyası" verildi. 30 Ağustos 1937'de askerî uçuş brövesi aldı.

1937'de Fransa'nın, Hatay'ı Suriye'ye devretmeye hazırlandığı yolundaki haberler Ankara'yı kızdırdı.  Atatürk'ün emriyle Sabiha Gökçen, Fransız elçisinin önünde havaya üç el ateş etti ve "Hatay'ın vatana katılması için gerekirse savaşırız" dedi. Olay üzerine tutuklanan ve mahkemeye çıkan ve bir gün hapis yatan Sabiha Gökçen'in çıkışı sayesinde Atatürk'ün planı tutmuş ve Fransızlara gözdağı verilmişti.

1938'de uçağıyla turu yanına bir makinist dahi almadan, tek başına beş gün süren bir "Balkan Turu" yaptı.  Vultee tipi bir uçakla İstanbul'dan havalandıktan sonra Atina'ya, ardından Sofya ve Belgrad'a gitti. Kendisine Yugoslav Genelkurmay Başkanı tarafından "Beyaz Kartal" nişanı verildi. İstek üzerine Bükreş'te bir gösteri uçuşu yaptıktan sonra 6. gün olan 22 Haziran'da İstanbul'a döndü. Bu Balkan turu, basının büyük ilgisini uyandırmış; her yerde göklerin kızı olarak anılmasına neden olmuştur.

Kadınların orduda görev yapmasına ilişkin yasa çıkmadığı için ordudan ayrıldı ve Türkkuşu Uçuş Okulu'na başöğretmen tayin edildi. 1955'e kadar bu görevini başarıyla sürdürdü. Türk Hava Kurumu Yönetim Kurulu Üyesi oldu. Hayatı boyunca toplam 22 değişik hafif bombardıman ve akrobatik uçakla uçtu.

Gökçen, 1940 yılında Hava Okulu’nda askerî coğrafya ve topoğrafya öğretmeni Üsteğmen Kemal Esiner ile evlendi ve eşine kendi soyadını verdi; ancak üç yıl sonra, 12 Ocak 1943'te eşini kaybetti. 1953 ve 1959'da davet edildiği ABD'ye Türk toplumu ve Türk kadınını tanıtmak amacıyla giden Gökçen için büyük bir Amerika turu düzenlenmiştir. Son uçuşunu 1996'da 83 yaşında iken Fransız pilot Daniel Acton eşliğinde Falcon 2000 uçağıyla yapmıştır.

Uçuş kariyeri boyunca 8.000 saat civarı uçuş gerçekleştirdi ve 32 farklı askerî operasyona katıldı.[1] Adı, İstanbul'un 2. havalimanı olan Sabiha Gökçen Havalimanı'na verilmiştir.

1996'da Amerikan Hava Kurmay Koleji'nin mezuniyet töreni için düzenlenen "Kartallar Toplantısı"nın onur konuğu olarak katıldığı Maxwell Hava Üssü'ndeki törende "dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri" seçildi. Bu ödüle layık görülen ilk ve tek kadın havacı oldu.

Sabiha Gökçen 22 Mart 2001 tarihinde Gülhane Askerî Tıp Akademisinde 88 yaşında kalp yetmezliği sebebiyle hayatını kaybetti.

22 Mart’ta Meydana Gelen Olaylar

 

1394- Uluğ Bey, Güney Azerbaycan’daki Sultaniye’de doğdu.

1906 – Ressam Nurullah Berk doğdu

1913 - Ata binmek hevesini artırmak ve bu sporu halk arasında yaymak amacıyla Sipahi Ocağı ( Binicilik Kulübü) kuruldu.

1919- Şerif Paşa, Barış Konferansı'na "Kürdistan" hakkında bir rapor sundu Şerif Paşa, 1 6 Ocak'ta Cenevre'de Türkiyeli bazı aydınların yaptıkları toplantıda, Barış Konferansı'nda Türkiye'nin haklarını savunmakla görevlendirilen kurulun başına getirilmiş, ancak daha sonra yalnızca Kürt delegeliği sıfatını takınmıştı.

1919- Hükümet, gazetelere gönderdiği açıklamasında bazı milliyetlerin, özellikle Ermenilerin duygularını incitecek yayın yapılmamasını istedi

1920- İtilaf Devletleri'nin, İstanbul'un işgalinden önce başlayan iç bölgelerdeki tedbirleri devam ediyor. 200 kişilik İngiliz kontrol birliklerinin Ankara ve Eskişehir'den İzmit'e çekilmeleri tamamlandı.

1920- Meclis Başkan Vekili Hüseyin Kazım ve Abdülaziz Mecdi, Padişah'ı ziyaret ettiler. Damat Ferit'in yeniden başbakan yapılmaması ricasında bulundular. Padişah, “Ben istersem Patriği de, Hahambaşı'nı da başbakan yaparım" cevabını verdi

1920 - Ankara, Doğu'da Ermeniler üzerine harekete geçmek istiyor: Mustafa Kemal, bazı devletlere gönderdiği telgrafta, Ermeni zulümlerini protesto etti. Telgrafta yer alan bilgilere göre şubat ayı içinde Ermeniler Kars ilinde 40 Müslüman köyünü tamamen imha ettiler. 2.000 kişiyi öldürdüler. 19 Mart'ta Orduabad, Ahur, Civa Ciyuri, Vedi bölgelerinde saldırıya başladılar. Mustafa Kemal, bu saldırıların önüne geçilmezse pek büyük bir facia çıkacağını da bildirdi.

1921- Ankara Hükümeti, bir kararname ile mecburi ilköğretim yasasının bütün halinde uygulanmasını kararlaştırdı. Genel savaşta köylerdeki tarım işlerinin aksamaması için yasanın bazı maddelerinin uygulanması ertelenmişti.

1922- Ankara'da Ergenekon Günü kutlandı. Meclis önünde geçit töreni yapıldı. Öğrenciler ve halk da Meclis önünde toplandı

1942 - 6 ve daha fazla çocuğu olan ailelere ikramiye verilmesi kararlaştırıldı.

1943 - Türkiye ile ABD arasında, karşılıklı radyo yayın servisi açıldı.

1945 - Mısır, Suriye, Lübnan, Ürdün, Suudi Arabistan, Irak ve Yemen, Kahire'de Arap Birliği'ni kurdular.

1963 - Yassıada duruşmalarında idama mahkûm edilen, ancak cezası müebbet hapse çevrilen eski Cumhurbaşkanı Celâl Bayar'ın, tahliye kararı çıktı.

1968 - Türkiye ile Bulgaristan arasındaki göç antlaşması imzalandı Antlaşmaya göre, 1952 yılına kadar Türkiye’ye göçenlerle yakın akrabalık bağı olanlar anavatana gelebilecek.

1969 - Devrimci Milliyetçi Gençlik Kurultayı, İstanbul'da toplandı. Kısa adı FKF olan Fikir Kulüpleri Federasyonu lideri Yusuf Küpeli ile Deniz Gezmiş bir manifesto yayımladılar. "Tam bağımsız ve gerçekten demokratik Türkiye" hedefi için mücadele programını açıkladılar.

1982 - Yurtdışına kaçan Banker Kastelli'nin kasasına el konuldu 70 banker ve banka yöneticisinin yurtdışına çıkışı yasaklandı.

1986 - Mehmet Ali Ağca, İtalya'da ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.

1988 - Türkiye İmar Bankası T.A.Ş kuruldu.

1993 – Yazar Samiha Ayverdi vefat etti

1995 - Irak'ın kuzeyindeki harekâtta, 3 bin PKK mensubu çembere alındı; 200'ü öldürüldü, sekiz asker öldü ve 11 asker de yaralandı.

2001 - Diyarbakır DGM'de 5 yıl süren Yüksekova Çetesi davasında, 15 sanığa 3 ile 30 yıl arasında değişen hapis cezaları verildi.

2001 – Atatürk’ün manevi kızı pilot Sabiha Gökçen vefat etti

2003 - Hakkında üç ayrı gıyabi tutuklama kararı bulunan iş adamı Halil Bezmen, cezaevine konuldu.