Hikmet Bayur ve 6 Martta Meydana Gelen Olaylar

 

Günün Portresi

Hikmet Bayur

Atatürk’ün Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Büyükelçi, Milletvekili, Milli Eğitim Bakanı, TDK Başkanı Ordinaryüs Profesör, MP Kurucularından ve Fevzi Çakmak’tan sonraki Genel Başkanı olan Hikmet Bayur 1891 yılında İstanbul’da doğdu. Sadrazam Kıbrıslı Kâmil Paşa’nın torunudur. Babasını küçük yaşta kaybettiği için dedesinin yanında ve himayesinde yetişti. Mekteb-i Sultani'yi (Galatasaray Lisesi) bitirdi. Yükseköğrenimini Fransa'da, Paris Üniversitesi Fen Fakültesi'nde tamamlayarak 1914’de Türkiye'ye dönerek Mekteb-i Sultani'de öğretmenliğe başladı. 1920’de Anadolu'ya geçerek Salihli cephesinde Kuvâ-yi Milliye'ye katıldı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılmasından sonra, 1 Ekim 1920'de Dışişleri Bakanlığı Siyasi İşler Genel Müdürü oldu. Londra ve Lozan konferanslarında Türk kuruluna danışmanlık etti. 1923'te Londra büyükelçiliği danışmanlığına, 1925'te siyasal temsilci olarak Belgrad ortaelçiliğine atandı. 1927'de Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği, 1928'de Kabil büyükelçiliği, 1932'de ikinci kez Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliğine getirildi.

1933 ara seçimlerinde Manisa milletvekili seçildi ve Reşit Galip’in istifasından sonra Ekim 1933’de Milli Eğitim Bakanı oldu. Temmuz 1934’e kadar bu görevi yürüttü. Milli Eğitim Bakanlığı yaparken aynı zamanda Türk Dil Kurumu Başkanıydı. 1933 Üniversite Reformu'yla bütün üniversite ve yüksekokullara zorunlu ders olarak konulan Türk inkılap tarihi derslerini veren Bayur siyasî tarih profesörlüğüne, bir süre sonra da Hint tarihi ordinaryüs profesörlüğüne tayin edildi. 1942'de üniversiteden emekli oldu.  1935 Seçimlerinde de Manisa’dan milletvekili seçildi. Atatürk’ün ölümü üzerine yeni cumhurbaşkanı adayını belirlemek için toplanan Cumhuriyet Halk Partisi meclis grubu toplantısında 323 kişi arasında oyunu İsmet İnönü’ye vermeyen tek mebus oldu.

1939 ve 1943 genel seçimlerinde Manisa milletvekili seçildi. 1946'da CHP'den ayrıldı. 1948 yılında Mareşal Fevzi Çakmak ile birlikte Millet Partisi'nin kurucuları arasında yer aldı. 1948-1950 yılları arası MP'nin iki yıl genel başkanlığını yürüttü. Millet Partisinin yayın organı olan Kudret gazetesinin de başyazarlığını yaptı. 1952'de partiden ayrıldı.

1954 ve 1957 seçimlerinde Demokrat Parti'den bağımsız Manisa milletvekili seçildi. Hikmet Bayur siyasi hayatında hep ibadet dilinin Türkçe olmasının gerektiğini savundu. 27 Mayıs Darbesi'nden sonra Yassıada'da yargılanıp dört yıl iki ay hapis cezasına hüküm giydi. 1963 affıyla özgürlüğüne kavuştuktan sonra siyasal yaşamdan çekilerek yalnız tarih alanındaki çalışmalarını sürdürdü.

1927 yılında Mustafa Kemal Paşa’nın Nutuk’unu hazırladığı sıralarda en büyük yardımcıları arasında bulunan Y. Hikmet Bayur hayatı boyunca onun yolundan ayrılmamıştır. Laik eğitim ve öğretimden ömrü boyunca vaz geçmeyen Bayur 6 Mart 1980 tarihinde İstanbul'da yaşamını kaybetti.

 Eserleri;

Türkiye Devleti'nin Dış Siyasası 

Türk İnkılabı Tarihi ( 10 kitap, 3 cilt)

Hindistan Tarihi ( 3 cilt)

Atatürk, Hayatı ve Eseri 

XX. Yüzyılda Türklüğün Tarih ve Acun Siyasası Üzerindeki Etkileri (1974)

 

6 Martta Meydana Gelen Olaylar

1919- İtilaf Devletleri, kapitülasyonları kaldıran 1914 tarihli Türk Hükümeti kararını tanımayacaklarını, kapitülasyonlara engel olan işlemlere karşı yaptırım uygulayacaklarını bildirdiler. ı

1919 - 9.Ordu Komutanı Yakup Şevki Paşa, Harbiye Nazırlığına yazdığı yazıda;  İngilizlerin yıldırma politikasını protesto etti. Türk milleti, onların sevgisini kazanmakla hiç bir zaman hayatını devam ettiremez, dedi

1920- İçişleri eski Bakanı Reşit Bey başbakan olmak için Saray ile Fransız ve İngiliz elçilikleri arasında gidip geliyor.

1920- Meclis Başkanı Celalettin Arif Bey, Padişah'a sunduğu raporda Kuvayı Maliye’yi savundu. Hükümet buhranına bir an önce son verilmesini istedi. Hükümet'in Damat Ferit Paşa tarafından kurulması halinde Anadolu'dan Meclis için yeniden seçim yaptırabileceğini söyleyerek Hükümet'in Salih Paşa tarafından kurulmasını önerdi.

1920 - Padişah, Anadolu'dan ve Meclis'ten gelen baskılar sonucu Damat Ferit'i Başbakanlığa getiremedi. Başbakanlık görevi, Bahriye Bakanı Salih Paşa'ya verildi. Padişah, hiç bir mebusun Hükümet'e alınmamasını istedi.

1920 - Hikayeci Ömer Seyfettin öldü. İstanbul' da 36 yaşında ölen Ömer Seyfettin, yarın Tıp Fakültesi'nden kaldırılarak Kadıköy' de toprağa verilecek.

1921- Yunan Başbakanı Kalogeropulos, Sevr Anlaşması'nda yapılması düşünülen değişiklik önerilerini Yunan Parlamentosu'nun 28 Şubat'ta oybirliği ile aldığı karara dayanarak reddetti.

1921 - Milli Savunma Bakanlığı, bir genelgeyle Müslüman olmayan askerlik yükümlülerinden yol inşa taburları kurulmasını emretti

1922- İngiliz Haberalma Örgütü İstanbul Kolu'nun raporu: Aralof ile Mustafa Kemal, bir Pan-Asyatik Kongresi toplamak için görüşmeler yaptılar. Görüşmelere Afgan ve Azerbaycan elçileri de katıldı. Aralof, Anadolu ile Rusya arasında bir ekonomik anlaşma yapılması için çaba sarf ediyor.

1922- Cemal Paşa, Paris'te Fransız Dışişleri Bakanlığı Dış İşler Genel Müdürü ile görüştü. Fransız Başbakanı ile yaptığı görüşmenin bir devamı olan görüşmede Cemal Paşa İran, Kafkasya, Türkmenistan, Türkistan, Buhara, Afganistan, Hindistan halklarının kuvvet ve talimatı Ankara'dan aldıklarını bildirdi.

1924 - Türkiye'nin 2. Hükümeti, İsmet İnönü'nün Başbakanlığında kuruldu.

1925 - Takrir-i Sükûn Kanunu'na dayanılarak İstanbul'da 6 gazete ve dergi, (Tevhidi Efkar, İstiklal, Son Telgraf, Aydınlık, Sebilülreşat ve Orak Çekiç) Bakanlar Kurulu kararıyla kapatıldı.

1947 - Milliyetçi öğrenciler, Ankara'da Ulus Meydanı'nda toplanarak, solcular aleyhine gösteri yaptılar ve solcu öğretim üyelerinin üniversiteden uzaklaştırılmasını istediler.

1947 - Asker, ticaret ve siyaset adamı İhsan Eryavuz vefat etti.

1948 – 1925’te kurulan Anadolu Ajansı'nın kurucularından ve Başyazarı olan ünlü şair, yazar ve gazeteci Kemalettin Kamu, 47 yaşında Ankara'da öldü.

1952 - İstanbul'da yılın ilk aylarında işlenen cinayetlerde ciddi bir artış tespit edildi. Bunun üzerine nedenlerini araştırmak ve önleyici tedbirler alınmasını sağlamak amacıyla, Vali ve Belediye Başkanı Fahrettin Kerim Gökay Başkanlığında ilmi bir heyet toplandı.

1964 - Cassius Clay, resmi olarak Muhammet Ali adını aldı.

1969 - Atatürk'ün yakın arkadaşlarından eski Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras, eski Gaziantep Milletvekili Kılıç Ali ve eski Millî Eğitim Bakanı Cemal Hüsnü Taray, törenle Yeni Türkiye Partisi'ne girdi. Tevfik Rüştü Aras Atatürk'ün ölümünden bu yana ilk defa bir siyasi partiye üye oldu.

1970 - Türkiye'nin 32. Hükümeti, Süleyman Demirel'in Başbakanlığında kuruldu.

1972 - TBMM Adalet Komisyonu; Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan'ın idam cezalarını onayladı.

1974 - Hilâfetin kaldırılışının 50. yılı dolayısıyla, PTT tarafından çıkarılması kararlaştırılan seri pulların basımı, Millî Selamet Partili Bakanların önerisi üzerine durduruldu.

1980 - Maliye Bakanı İsmet Sezgin, dünyada yiyecek maddesi ithal etmeyen birkaç ülkesinden biri olan Türkiye'nin bu özelliğini, Cumhuriyet tarihinde ilk defa bu yıl kaybettiğini söyledi. Türkiye'nin içinde bulunduğu şartlardan dolayı, 1980 yılı içerisinde yağ ve şeker ithal edileceğini söyledi.

1980 – Eski Milli Eğitim Bakanı ve TTK Bakanı Yusuf Hikmet Bayur vefat etti.

1984 - ABD Temsilciler Meclisi, Türkiye'ye yapılması önerilen askeri yardımda, 39 milyon dolar kesinti yapılmasını kararlaştırarak, yardımı 716 milyon dolara indirdi.

1984 - 60 bin öğrenciyi kapsayan öğrenci affı, Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından onaylandı.

1986 - "Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Yasası", TBMM'de kabul edildi.

1987 - Herald of Free Enteprise adlı İngiliz feribotu, Zeebrugge-Belçika'dan Dover-İngiltere'ye doğru yola çıktıktan 90 saniye sonra ters dönerek battı: 193 kişi öldü.

1993 - Dev-Sol davası sanıklarından Latife Ereren, muhbir olduğu iddiasıyla Bayrampaşa Cezaevi'nde örgüt üyesi arkadaşları tarafından öldürüldü.

1993 - İstanbul'un Kartal ilçesinde bir eve düzenlenen Polis baskınında, aralarında Dev-Sol'un liderliğini ele geçirmeye çalışan Bedri Yağan'ın da bulunduğu üçü kadın beş kişi öldürüldü.

1993 - Yeni Demokrasi Hareketi (YDH) Genel Başkanı Cem Boyner'in, "Ordu demokrasiyi tehdit ediyor" sözleri üzerine hakkında soruşturma başlatıldı.

1995 - Karikatürist Nehar Tüblek vefat etti.

1995 - Avrupa Birliği üyesi 15 ülke ile Türkiye arasında Gümrük Birliği Antlaşması, Dışişleri Bakanı Murat Karayalçın tarafından imzalandı.

1998 - TBMM Karma Komisyonu, DYP Mİlletvekili Mehmet Ağar'ın dokunulmazlığını, uyuşturucu kaçakçısı Yaşar Öz'ün serbest bırakılmasını sağladığı iddialarını içeren dosya nedeniyle ikinci kez kaldırdı.

2002 - Yargıtay 9. Ceza Dairesi, gazeteci-yazar Çetin Emeç ve Turan Dursun ile İran rejim muhalifi Ali Akbar Gorbani'nin öldürülmesi olaylarının da aralarında bulunduğu birçok saldırıdan sorumlu tutulan İslami Hareket Örgütü'nün İcra Şurası üyesi İrfan Çağırıcı hakkındaki idam cezasını onadı.