Bir Çilekeş Kadın: Berrin Menderes ve 8 Martlarda Meydana Gelen Olaylar

 

Günün Portresi

Berrin Menderes

 8 Mart 1972 Günü Eski Başbakanlardan Adnan Menderes’in oğlu Demokratik Parti Genel Başkan Yardımcısı Yüksel Menderes, Ankara'da hava gazıyla intihar etti.

Bu olay, çok saygı duyduğum, dünyanın en büyük acılarıyla imtihan edilen, ona rağmen dimdik ayakta duran, bir hanımefendiyi hatırlattı: Berrin Menderes’i. 

Hangi görüşte olursa olsun, isterse Menderes’ten nefret etsin, onun yaşadıklarını, acı hayat hikayesini bilen hiçbir insanın onun hakkında olumsuz bir düşünce taşıyacağını sanmıyorum. Ona biraz arabesk söyleyişle “Acıların Kadını” diyebilirsiniz. “Yıkılmayan Hanımefendi” diyebilirsiniz. “Abide Kadın” diyebilirsiniz. Kadınlar Gününde bu çilekeş kadını tanıtmak istedim.

Fatma Berin Menderes (Yemişçibaşı) İzmir’in ünlü ailelerinden olan Yemişçibaşı İzzet Bey ve Evliyazade Naciye Hanım’ın en küçük çocuğu olarak 1905 yılında İzmir’de doğdu.

Berin Menderes, İzmir’de suikastı sanıklarından Dayısı Dr. Nazım Bey 26 Ağustos 1926’da idam edilince ilk kez idam acısıyla, henüz 19 yaşındayken tanıştı.

Aydın’da tarımla uğraşan Hukukçu Adnan Menderes‘le 1929 yılında evlendi. 1930 yılında ilk oğlu Yüksel doğdu. CHP Aydın İl Başkanı olan Adnan Menderes’i Aydın’a gelen Atatürk çok beğenince 1931 yılında CHP Milletvekili oldu ve Ankara’ya taşındılar. 1937 Yılında ikinci çocukları Mutlu dünyaya geldi. Adnan Menderes 1945 yılında CHP’den ihraç edilerek Celal Bayar, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile Demokrat Parti’yi kurdu. Ve 1946’da bu kez DP’den Aydın milletvekili seçildi. Çiftin küçük çocukları Aydın Menderes de 5 Mayıs 1946’da dünyaya geldi.

Adnan Menderes 1950 yılında Başbakan oldu. Türkiye’nin kesintisiz 10 yıl başbakanlık yaptı. Eşinin tüm gücüne rağmen Berrin Menderes ev hanımı ve anne olmanın bilinciyle hayatını sürdürdü. Başbakanlık konutuna taşınmadı. Kendi evinde ikamet etti. Başbakanlığın ve siyasetin imkânlarını kullanmayı hiç düşünmedi.

Herkesin bildiği eşinin çapkınlıklarına ve aşklarına tevekkül ve acıyla tahammül etti.

Teyzesinin damadı Fatin Rüştü Zorlu’nun idamıyla ailedeki ikinci idam acısını yaşadı. Eşi Adnan Menderes 17 Eylül 1961’de İmralı Adası’nda idam edilmesi onun tattığı üçüncü ve en acı idam oldu ama acılarının sonu olmadı.

Menderes soyadını kullanmak isteyen siyasetçiler her üç oğlunu da politikaya zorladılar. Özellikle Yüksel ve Mutlu Menderes siyasete çok isteksiz girdi. 8 Mart 1972 günü büyük oğlu Yüksel Menderes intihar etti. Ortanca oğlu Mutlu Menderes 8 Mart 1978 tarihinde şüpheli bir trafik kazasında öldü. Tüm bu acılara insanüstü bir tahammül ile dayanan Berrin Menderes 22 Nisan 1994 tarihinde Ankara’da vefat etti.

Belki en büyük şansı en küçük oğlu Aydın Menderesin 1996 yılında trafik kazası geçirmesini ardından 15 yıl süreyle tekerlekli sandalyeye mahkûm olmasını görmemek oldu.

 

8 Martta Meydana Gelen Olaylar

1010 - Firdevsi, Şehname adlı epik şiirini tamamladı.

1403- 4. Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid vefat etti

1856- Kırımlı ünlü düşünce adamı İsmail Gaspıralı doğdu

1912 - Diplomat, akademisyen ve yazar, ilk kadın diplomat,  Adile Ayda doğdu.

1919 - İtalyanlara kızan Fransızlar bir tabur asker göndererek Zonguldak ve Ereğli'yi işgal ettiler. Gerekçe: İstanbul'un kömür ihtiyacını karşılamak.

1919- Başbakan Damat Ferit Paşa, Ermeni tehcir suçlan ve yolsuzluk yapmış olanların takip edilmesini emreden bir bildiri yayımladı. Müslüman olmayanlara iyi davranmayanların şiddetle cezalandırılacağını ilan etti.

1919- Ekim ayı sonlarında Avrupa'ya gitmiş olan Hahambaşı Hayım Nahum Efendi İstanbul'a döndü. 23 Ekim'de, Hükümet tarafından İtilaf Devletleri'yle ateşkes yapılması için Amerika'yla ilişki kurmak üzere gönderildiğini,

1919- Antep'te, İngiliz İşgal Komutanlığı bir bildiri yayımlayarak halkın elindeki bütün silah ve cephanenin teslimini istedi. Evinde ve üstünde silah bulunanların idam edileceğini duyurdu. Yarın kentin çeşitli yerlerine makinalı tüfekler yerleştirilerek halka korku verilecek, 1 4 araba dolusu silah toplanacaktır.

1920- İtilaf temsilcileri tercümanları Babıali'ye giderek Başbakan'a, Damat Ferit Paşa Kabinesi'nin Yüce Divan'a sevkine izin vermeyeceklerini, böyle bir durum karşısında fiilen müdahalede bulunacaklarını bildirdiler. Ferit Paşa kabinelerinde görev alanların Yüce Divan'a sevkleri konusu Meclis'in ilgili komisyonunda görüşülüyordu.

1921- Dün Türk birliklerinin işgal ettiği Ahıska'ya ı 8. Kızıl Atlı Birlikleri de girdi. İkiye bölünen kasabada Türk ve Sovyet yönetimleri kuruldu.

1922- İstanbul Hükümeti'nin Dışişleri Bakanı İzzet Paşa, Yusuf Kemal Bey'in arkasından çıkrığı Avrupa gezisinde Paris'te Başbakan ve Dışişleri Bakanı Poincare ile görüştü. İstanbul’un Dışişleri Bakanı’nın Ankara’nın Dışişleri Bakanını izlemesi İstanbul’un düştüğü zaafın bir göstergesi.

1933 - I. Beş Yıllık Kalkınma Planı kabul edildi.

1943 - İsmet İnönü, 7. TBMM'yi açtı ve yeniden Cumhurbaşkanı seçildi. Şükrü Saraçoğlu, Hükûmeti kurmakla yeniden görevlendirildi.

1944 – Edebiyatçı- Roman Yazarı Hüseyin Rahmi Gürpınar vefat etti

1948 - Tanımladığı bir deri hastalığı (Behçet Hastalığı) nedeniyle Dünya tıp literatürüne geçen, deri ve zührevi hastalıklar uzmanı Ordinaryüs Prof. Dr. Hulusi Behçet, kalp krizi sonucu İstanbul'da öldü.

1951 - Adnan Menderes Hükûmeti istifa etti. Bir gün sonra II. Menderes Hükûmeti kuruldu; Hükûmet'te, üç yeni bakan görev alırken, altı bakan yer değiştirdi.

1954 - Devletin siyasal prestijine ve mali gücüne zarar getirdiğine karar verilen ya da kişilerin özel hayatına tecavüz eden yazılar yazan gazetecilere, ağır cezalar öngören Basın Kanunu, TBMM'den geçti.

1954 - İstanbul Vali ve Belediye Başkanı Fahrettin Kerim Gökay, bir basın açıklaması yaparak; Mecidiyeköy-Yenikapı arasındaki metronun temelinin Nisan'da atılacağını söyledi.

1955 - Türkiye'nin ilk kanserle savaş dispanseri açıldı.

1956 - İzmir'de Demokrat Parti tarafından düzenlenen mitingde konuşan Başbakan Menderes, basını eleştiren bir konuşma yaptı. "Bu gazeteler demokrasi devriminin matbuatı olmak vasfına sahip değildir" dedi. Basını, gerçekleri değiştirmek ve DP iktidarını alaşağı etmeyi düşünmekle suçladı.

1962 - İstanbul-Ankara-Adana seferini yapan THY'ye ait 'Kop' uçağı, Toroslar'da düştü. Sekiz yolcu ve üç kişilik mürettebattan kurtulan olmadı.

1972 - Demokratik Parti Genel Başkan Yardımcısı Yüksel Menderes, Ankara'da hava gazıyla intihar etti.

1974 - Paris'in Charles de Gaulle Havalimanı hizmete girdi.

1975 - İstanbul Osmanbey'deki Dostlar Tiyatrosu'nda ilk kez kamuya açık bir "Kadınlar Günü" kutlaması düzenlendi.

1975 - TRT Genel Müdürlüğü, CHP ve Demokratik Parti'nin başvurusu üzerine, bu partilere de Başbakan Süleyman Demirel'le Televizyon'da yapılan söyleşi kadar süre tanınmasını kararlaştırdı.

1978 - Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, İsmail Cem'in TRT Genel Müdürlüğüne atanmasının sakıncalı bulduğunu Hükûmet'e bildirdi.

1979 - Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ilişkin tartışmalar üzerine; "Silahlı Kuvvetlerimizi her türlü politika dışında tutmaya büyük bir dikkat ve özen göstermek hepimizin başta gelen görevi olmalıdır" dedi.

1984 - Yunanistan, Türk savaş gemilerinin bir Yunan Destroyerine ateş açtığı iddiası ile Ankara'daki Büyük Elçisini geri çağırdı. Gelişmeler üzerine Türkiye de Atina Büyük Elçisine ülkeye dönme talimatı verdi.

1984 - Sekiz ilde olağanüstü hâl uygulanmasıyla ilgili, Olağanüstü Hal yasaları yürürlüğe girdi.

1985 - Beyrut'ta bir caminin önünde patlayan bomba, 85 kişinin ölümüne 175 kişinin de yaralanmasına yol açtı.

1992 - Dünya Kadınlar Günü nedeniyle İstanbul ve Adana'da düzenlenen kutlama yürüyüşlerine polis müdahale etti; bazı kadınlar dövüldü, iki kadın yaralandı ve 8 kadın gözaltına alındı.

1992 - İstanbul Cumhuriyet Savcılığı, özel TV'lerdeki müstehcen yayınları takibe aldı.

1996 - Lefkoşa-İstanbul seferini yapan KKTC'ye ait bir yolcu uçağı kaçırılarak; önce Sofya'ya ardından da Münih'e indirildi. Uçağı kaçıran kişinin, İngiltere'deki sevgilisinin yanına gitmek isteyen Ramazan Aydın isimli bir Türk vatandaşı olduğu anlaşıldı. Uçaktaki yolcu ve mürettebatı serbest bırakan Aydın, Alman polisi tarafından tutuklandı.

1998 - Karşıyaka Müftüsü Nadir Kuru'nun, İzmir'de Dr. Tibet Kızılcan'ın cenaze namazını kıldırırken; "İsteyen hanımlar namaza gelebilir" sözleri üzerine kadınlar, erkeklerle saf tutarak cenaze namazı kıldı.

1999 - Star gazetesi yayın hayatına başladı.

2000 - 30 yılı aşkın siyasi geçmişinde ilk kez Necmettin Erbakan'a karşı bayrak açılarak, FP'ye Genel Başkan adayı çıkarıldı. Kayseri Milletvekili Abdullah Gül, adaylığını ilan etti.

2003 - İstanbul-Diyarbakır seferini yapan THY'nin RC-100 tipi uçağı, Diyarbakır'a inişi sırasında düştü: 74 kişi öldü, 3 kişi de yaralı kurtuldu.

2003 - Recep Tayyip Erdoğan, Siirt'te yapılan yenileme seçimlerinde milletvekili seçilerek TBMM'ye girdi.

2004 - Millî Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği Yönetmeliğinin gizliliğini kaldıran yasanın ardından hazırlanan yeni yönetmelik de yürürlüğe girdi. MGK Genel Sekreterliği, yönetmelikte, Başbakana bağlı bir kuruluş olarak tanımlandı.

2005 - Çeçen lider Aslan Maşadov, bir çatışmada Rus güvenlik güçlerince öldürüldü.

2008 - Sosyalist akademisyen ve siyaset adamı Sadun Aren vefat etti

2010 - Elâzığ'da 6 büyüklüğünde deprem oldu. 42 kişi hayatını kaybetti.

2013 - Araştırmacı ve yakın tarih yazarı İsmet Bozdağ vefat etti.