Memluk
Sultanlığının sonunu hazırlayan ve Mısır’ın Osmanlılar’ın eline geçmesine yol
açan savaş, Kahire önlerinde Ridâniye denilen bölgede meydana geldiği için bu
adla anılır. Mercidâbık’taki ağır yenilginin ardından Memlükler’in ikinci
direnişinin kırıldığı Ridâniye Savaşı, Osmanlılar’ın Mısır’da hâkimiyet
kurmalarını sağlamıştır.
Mercidâbık
Savaşı’ndan sağ kurtulan Memlük emîrleri, Kansu Gavri’nin ölümü sonrasında
Memlük Sultanlığı’na naibi Tomanbay’ı seçtiler. Yeni sultan, bir süre Halep’te
kalıp ardından Dımaşk’a ulaşan Yavuz Sultan Selim’in Kahire’ye saldırma
ihtimaline karşı süratle asker toplamaya ve şehir önlerinde müdafaa hattı
oluşturmaya çalıştı Canbirdi Gazâlî komutasındaki 5000 kişilik bir kuvveti
Osmanlı harekâtı hakkında bilgi almak için Gazze’ye gönderdi. Gazâlî’nin
yönettiği orduyla Vezîriâzam Hadım Sinan Paşa’nın 4000 kişilik kuvveti Hanyûnus
mevkiinde karşılaştı. Gazâlî yenilerek Kahire’ye çekildi. Bu galibiyet sonrası
Yavuz Sultan Selim de Kahire’ye harekete karar verdi. Gazze’ye gelen padişah
Kahire’ye kadar olan güzergâhtaki konaklama yerlerini önceden tespit ettirerek
kılavuzlar gönderdi. Kahire yolunda zaman zaman Arap aşiretlerinin baskın ve
yağma olayları ile karşılaşıldı.
Yavuz
Tomanbay’a bir elçi heyeti gönderilerek Osmanlı hâkimiyetini kabul etmesi
halinde Mısır’ın idaresinin kendisine bırakılacağı ve seferden vazgeçileceğini
bildirildiyse de Tomanbay bu teklifi kabul etmediği gibi Osmanlı elçilerini de
öldürttü.
Osmanlı
kuvvetlerinin Kahire’ye hareket ettiğini haber alan Tomanbay, 20.000 askerle
Kahire yakınlarında Âdiliye mevkiinde kazdırdığı siperlerle oluşturduğu savunma
hattına geldi. Aslında Tomanbay, Osmanlılar’ı zorlu çöl yolculuğunun yorgunluğu
henüz üzerlerinde iken Sâlihiye mevkiinde karşılamak istiyordu. Fakat emirler,
sağlam bir müdafaa hattı kurup Osmanlı saldırısına karşı koymanın daha uygun
olacağı konusunda ısrar edince bu düşüncesinden vazgeçti. Ayrıca İskenderiye ve
Kahire Kalesi’ndeki getirtilen ağır toplar da siper yakınındaki kumlara
gömülerek gizlendi. Memlükler’in amacı topları göstermeyerek Osmanlılar’ı
sürpriz bir salvo ateşiyle karşılamak ve bunun yol açtığı karışıklıktan
faydalanıp sert bir süvari saldırısı sonucu onları tamamen dağıtmaktı.
Osmanlı
komutanları bu planları esirlerden ve casuslardan öğrendi. Özellikle
Osmanlılar’ın yanında yer alan ve daha sonra Mısır beylerbeyiliğine getirilecek
olan Memlükler’in eski Halep emîri Hayır Bey’in adamları ayrıntılı bilgiler
getirdi. Bunun üzerine Osmanlı ordusu, doğrudan müdafaa hattına saldırmayıp
yandan dolaşarak Memlükler’e saldırdı.
Osmanlı ordusu 22 Ocak 1517 sabahı harekete geçti. Osmanlı ordusu top
menziline girmeden yön değiştirip Mukattam dağına doğru yürüyünce Memlük
ordugâhı karıştı. Hemen süvari saflarını buna göre düzenlemeye ve toplarını yan
tarafa çevirmeye çalıştılar. Fakat bunu tam olarak sağlamaya fırsat bulamadan
yandan dolaşan Osmanlı piyade birlikleri hafif toplarla ve tüfek atışı ile
Memlük cephesini ateş altına aldılar. Topları kullanamayan Memlük kuvvetleri,
dağ tarafından gelen ve savaş düzeni alan Osmanlı alayları karşısında mecburen
hendekten çıkıp saflarını yeniden düzenledi.
Memlükler
develeri top ve tüfek ateşine karşı sürmek, ardına gizlenerek saldırmak
istedilerse de ürken develerin geriye kaçması yüzünden bir kısım süvarileri
ezildiği için bunu gerçekleştiremediler. Bu defa Tomanbay ve yanındaki emîrler,
bütün güçleriyle Osmanlılar’ın sağ kanadına yüklenip burada padişahın bulunduğu
yeri hedeflediler. Vezîriâzam Sinan Paşa bu saldırıda hayatını kaybetti.
Sabah
başlayıp yedi sekiz saat süren savaş sonucunda Memlükler tamamen dağıtıldı.
Çaresizlik içinde kalan Tomanbay cesaretle savaşmasına rağmen yanında kalan beş
on emîrle Kahire’ye doğru çekilmekten başka çare bulamadı.
Elinde
kalan 7000 kişilik kuvvetle Tomanbay ısrarla Osmanlılar’a karşı direnişini
sürdürdü. Savaşın ertesi günü Osmanlı ordularının Kahire’ye girişine izin
verildi. 27-28 Ocak 1517 gecesi Tomanbay yanındaki 7000 kişi ile ansızın
Kahire’ye girip şehir içinde direniş başlattı. Üç gün boyunca sokaklarda
Osmanlı askerleriyle halkın destek verdiği Tomanbay’ın kuvvetleri arasında
kanlı çarpışmalar meydana geldi. Kahramanca direnen Tomanbay, Osmanlı
kuvvetlerinin baskısı karşısında daha fazla dayanamayıp şehirden kaçtı.
Böylece
Kahire’de Osmanlı kontrolü sağlanmış oldu. Yavuz Sultan Selim de asayiş
sağlandıktan sonra 15 Şubat Kahire’ye girdi.
22
OCAKTA MEYDANA GELEN OLAYLAR
1517 - Osmanlı
ordusu, Ridaniye Savaşı'nda Memluk ordusunu yendi. Bu savaşın ardından,
halifelik Osmanlılara geçti.
1580 - İstanbul
Rasathanesi, III. Murat tarafından yıktırıldı.
1666 - Şah-ı
Cihan, Babür İmparatorluğu'nun 5. hükümdarı (Tac Mahal'i yaptıran) vefat etti
1842 - İlk kez
baytar mektebi (veteriner fakültesi) açıldı.
1919 - Bir İngiliz
kontrol birliği Eskişehir'e geldi (24 Mart 1 920'de gidecek). İngilizler Konya
İstasyonu'nu işgal ettiler. Antalya, Burdur, Isparta, Muğla ile birlikte burası
İtalyan egemenliğine bırakılacaktır.
1919 - Merkezi
Konya'da bulunan 2. Ordu (Yıldırım) Birlikleri Müfettişi Nihat Paşa,
İngilizlerin isteği ile bu görevinden alındı, İstanbul'a çağrıldı. Yerine
Mersinli Cemal Paşa atandı. İngilizlerin bu baskısını şerefine yediremeyen
Harbiye Nazırı Cemal Paşa, görevinden istifa etmişti. Nihat Paşa'nın görevden
alınma emrini yeni Harbiye Nazın Ömer Yaver Paşa tebliğ etti. Nihat Paşa 2.
Ordu'nun Çukurova'yı boşaltması sırasında halkı silahlandırmakla suçlanıyor
1919 -
Hürriyetperveran Avam Fırkası Başkanı Fethi Bey (Okyar), ülkenin bağımsızlığını
sağlamak üzere alınacak ortak tedbirleri görüşmek için partileri toplantıya
çağırdı.
1920 - İngiliz
Dışişleri Bakanı Curzon, Kemalistlerle Bolşeviklerin işbirliğini önlemek için
Ameıika'dan yardım istedi
1921- Batı ve
Güney Cephesi birliklerine yenik düşen ı . Kuvayı Seyyare Komutanı Çerkez
Ethem, kendisine sadık kalmış olan birliklerini serbest bıraktı. İsterlerse
Yunan işgal bölgesine geçebileceklerini ya da Refet Bey kuvvetlerine
katılabileceklerini söyledi.
1921- İstanbul
Hükümeti, İtilaf Devletleri'nin maliye üzerindeki kontrolünü kabul etti.
1921- Müslüman
olmayanlardan askerlik bedeli alınması, vermeyenlerin de yol işinde
çalıştırılması konusu Meclis'in gizli oturumunda görüşüldü
1930 - Gazi ve
Türklük aleyhine yayın yapmaktan dolayı Resimli Ay dergisi aleyhine dava
açıldı.
1932 - İlk Türkçe
Kur'an, Hafız Yaşar (Okur) tarafından Yerebatan Camii'nde okundu.
1942 - İmla
Kılavuzu'nun tüm okul ve iş yerlerinde kullanılması hakkında genelge
yayımlandı.
1952 - DP Meclis
Grubu hükümetten bir kalkınma planı hazırlanmasını istedi.
1953- DP Hükümeti
Milliyetçiler Derneğini kapattı
1959 - İzmir Toplu
Basın Mahkemesi, Demokrat İzmir gazetesi Yazı İşleri Müdürü Şeref Bakşık'a 15 gün,
gazetenin sahibi Adnan Düvenci'ye ise, 1 yıl mahkûmiyet cezası verdi.
1965 - Yeni Seçim
Kanunu Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi. Yeni Seçim Kanunu millî
bakiye sistemini ve birleşik oy pusulası kullanımını öngörüyor.
1973 - 12 Mart
dönemi başbakanlarından Nihat Erim, İnsan Hakları Mahkemesi Türkiye
Yargıçlığına adaydı. Çok tepki görünce adaylıktan çekildi.
1981 - İstanbul
Sıkıyönetim Komutanlığınca gözaltına alınan Milliyetçi İşçi Sendikaları
Konfederasyonu (MİSK) yöneticilerinin tümü serbest bırakıldı.
1987 -
Türkiye-Yunanistan Uyum Antlaşması, Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) adına
parafe edildi.
1987 - Yüksek
Sağlık Şurası, tüp bebek uygulamasının Türkiye'de de başlatılmasını
kararlaştırdı.
1988 - Nâzım
Hikmet'e vatandaşlık haklarının geri verilmesi için kampanya başlatıldı.
1989 - Sovyetler
Birliği'nde ilk kez "Uluslararası Güzellik Yarışması" düzenlendi.
Yarışmada Türkiye'yi temsil eden Meltem Hakarar birinci seçildi.
1996 - Gazeteci
Metin Göktepe'yi öldürdükleri iddiasıyla biri Emniyet Amiri 24 polis gözaltına
alındı.
1996 - Özgürlük ve
Dayanışma Partisi (ÖDP) kuruldu. Partinin genel başkanlığına Doç. Dr. Ufuk Uras
seçildi.
2000 - Ankara 9.
Ağır Ceza Mahkemesi, DYP Şanlıurfa Milletvekili Fevzi Şıhanlıoğlu'nun ölümü ile
ilgili davada, MHP Milletvekili Cahit Tekelioğlu'nu 2 yıl 9 ay 10 gün ağır
hapse mahkûm etti. MHP Milletvekili Mehmet Kundakçı'nın ise beraatine karar
verildi.
2007 - Bağdat'taki
bombalı saldırılarda 73 kişi öldü, 138 kişi yaralandı.
2008 - Ümraniye'de
ele geçirilen el bombalarıyla ilgili soruşturmada emekli Tuğgeneral Veli Küçük,
avukat Kemal Kerinçsiz, gazeteci Güler Kömürcü, Türk Ortodoks Patrikhanesi
Basın ve Halkla İlişkiler Sözcüsü Sevgi Erenerol, Susurluk davası hükümlüsü
Sami Hoştan'ın da aralarında bulunduğu 33 kişi gözaltına alındı.
2013 - Galatasaray
Üniversitesi Saray Binası yangını. Ortaköy Çırağan Caddesi üzerinde bulunan
yerleşkede elektrik kontağından çıkan yangın, Feriye Sarayları'ndan olan tarihî
binanın pek çok tarihî eser ve kitap ile birlikte küle dönüp kullanılamaz hâle
gelmesine sebep olmuştur.
2016 – Siyasetçi
Kamer Genç vefat etti
2017 - İş adamı ve
Gençlerbirliği başkanı İlhan Cavcav vefat etti.
Yorumlar
Yorum Gönder