29 MART

GÜNÜN PORTRESİ

Türk Sinemasının İlk Görüntü Yönetmeni

FUAT UZKINAY

1888 yılında Üsküdar'da doğdu. İlk ve ortaöğrenimini İstanbul'da yaptı.  İstanbul Darülfünu fizik-kimya bölümüne girdi. Bir yandan okurken, diğer taraftan öğretmen yardımcılığı yaptı. İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra, sinemaların çoğalması, sinemaya ilgiyi artırdı. Fuat Uzkınay sinemaya ilgi duyanların başında geliyordu. Uzkınay, çalıştığı okulda öğrencilere sinema dersleri verdi.

İstanbul’da sinema işletmeciliği yapan Sigmund Weinberg'den sinema makinasının çalıştırılmasını öğrenerek ve öğrencilere filmleri kendisi oynattı. Böylece Uzkınay'ın aracılığı ile sinema ülkemizde ilk kez okula girmiş oldu.

Kemal Seden'le  birlikte  6 Temmuz 1914'te Ali Efendi Sineması’nı açtılar. Aynı yıl Uzkınay yedek subay olarak silahaltına alındı. Askerliğini yaparken 14 Kasım 1914 Cumartesi günü Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin yıkılışını 150 metrelik filme çekerek, Türk sinemasında ilk film çeken kişi oldu.

1915'te Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın emriyle "Merkez Ordu Sinema Dairesi"ni kurdu. Ve bu kurumun Weinberg ile birlikte yöneticiliğini yaptı. Uzkınay ilk olarak Enver Paşa'nın atlarını ve ailesini filme çekti. Bugünkü Aya İrini Kilisesi'nin bir kısmı sinema salonu haline getirildi ve burada Uzkınay daha çok askeri konulu filmler gösterdi. Merkez Ordu Sinema Dairesi adına haber, belge ve savaş filmleri çekti.

Weinberg ile birlikte "Leblebici Horhor" adlı öykülü film çalışmasına girdi. Fakat filmi tamamlayamadı. Ancak "Himmet Ağa'nın İzdivacı" adlı filmi, uzun aralardan sonra tamamladı.

1916'da Merkez Ordu Sinema Dairesi 'nin başına getirildi ve bilgisini geliştirmek için aynı yıl Almanya'ya gitti. Savaş bitince Malül Gaziler Cemiyeti'nin sinema çalışmalarını yürüttü. "Mürebbiye" filmini ve işgal altındaki kentlerde protesto gösterileri yapan halkın filmlerini çekti. "Mürebbiye" filminin bitmesinden sonra, yine bir tiyatro eserine dayanan "Binnaz" filmini çekti.

1921'de Şadi Fikret Karagözoğlu'nun yönetmenliğini yaptığı "Bican Efendi Vekilharç" adlı tiyatro oyununu görüntüledi. Muhsin Ertuğrul'un "Kemal Film" adına çevirdiği "Boğaziçi Esrarı" (Nurbaba) filminin görüntü yönetmenliğini yaptı. 1922'de Kurtuluş Savaşı'nın son olaylarını içeren "Zafer Yolları" adlı orta uzunluktaki belgesel filmi çekti. 1924'te ordunun sinemacılık kolunun yeni baştan düzenlenmesi üzerine, bu kurumun Laboratuvar Grup Amirliği'ne atandı. Emekli olduğu 1954'e kadar bu görevde kaldı. 29 Mart 1956'da İstanbul Göztepe'de vefat etti.

Ankara'da bulunan Kara Kuvvetleri Foto Film Merkezi'nin bir stüdyosuna hizmetlerinden dolayı Uzkınay'ın adı verildi.

Türk Sinemasının pek çok ilkinde imzası olan Fuat UZKINAY’ın ruhu şad, mekanı cennet olsun…

FİLMLERİ:

Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin Yıkılışı (görüntü yönetmeni)
Anafartalar Muharebesi'nde İtilaf Orduları'nın Püskürtülmesi
Harbiye Nazırı'nın Kıta Tefki-i ve Batum Manzarası (görüntü yönetmeni)
Çanakkale Muharebeleri
Van der Goltz Paşa'nın Cenaze Merasimi
General Townshend
General Townshend ve Hintli Üsera
Esir İngiliz Generali (görüntü yönetmeni ve yönetmen)
Himmet Ağa'nın İzdivacı (görüntü yönetmeni ve yönetmen)
Alman İmparatoru'nun Dersaadet'e Gelişi
Alman İmparatoru'nun Çanakkale'yi Ziyareti (görüntü yönetmen)
Abdülhamit'in Cenaze Merasimi
Sultan Reşat'ın Cenaze Merasimi
Vahidettin'in Biat Merasimi
Cülus-i Hümayun'da 16. Fıkra Resmigeçidi
Vahidettin'in Kılıç Alayı (görüntü yönetmeni)
Mürebbiye (yapım ve görüntü yönetmeni)
Binnaz (görüntü yönetmeni.)
Fatih'te İzmir İçin Miting
Sultanahmet'te İzmir İçin Miting (yapım ve görüntü yönetmeni)
Bican Efendi Vekilharç (yapım ve görüntü yönetmeni)
Bican Efendi Mektep Hocası (yapım ve görüntü yönetmeni)
Bican Efendi'nin Rüyası (yapım ve görüntü yönetmeni.)
Boğaziçi Esrarı - Nur Baba (görüntü yönetmeni),
Zafer Yollarında, İzmir Zaferi (yönetmen ve görüntü yönetmeni).

TARİHTE BUGÜN
29 Mart

29/03/1430

Osmanlılar, Selanik ve İyonya'yı fethetti.

29/03/1903

Marconi'nin telsiz sistemi aracılığıyla Londra ve New York arasında düzenli haber akışı başladı.

29/03/1938

Harp Okulu Mahkemesi, Nazım Hikmet'i 28 yıl hapse mahkum etti.

29/03/1940

Türkiye- Suriye dostluk antlaşması imzalandı.

29/03/1956

İlk Türk sinemacılardan Fuat Uzkınay öldü.

29/03/1966

Popüler tarihsel roman yazarı Abdullah Ziya Kozanoğlu öldü

29/03/1968

Türkiye'de ilk böbrek nakli, İstanbul'da Doktor Atıf Taykurt ve ekibi tarafından gerçekleştirildi.

29/03/1979

Uganda'da İdi Amin rejimi askeri darbeyle devrildi. İdi Amin kaçtı.

29/03/1989

DYP Siirt Milletvekili Abdülrezzak Ceylan, TBMM'de bir tartışma sırasında vurularak öldürüldü. ANAP Siirt Milletvekili İdris Arıkan olayın zanlısı olarak tutuklandı.

29/03/1989

Londra'da dünyanın ilk ''tüp beşizleri” doğdu.

29/03/2000

''Mıstık'' olarak tanınan, ünlü karikatürist Mustafa Eremektar, İstanbul'da vefat etti.

29/03/2009

Türkiye'de yerel seçimler gerçekleşti. AKP yüzde 38,39 oy oranıyla birinci parti oldu. CHP yüzde 23,08, MHP ise yüzde 15,97 oranında oy aldı.

29/03/2010

 Moskova metrosunda gerçekleştirilen intihar saldırılarında, 40 kişi öldü.