12 MAYIS

Günün Portresi

Orhun Yazıtlarını Okuyan Türkolog

Vilhelm Thomsen

 25/01/1842-12/05/1927

Vilhelm Ludvig Peter Thomsen 25 Ocak 1842’de Kopenhag’da doğdu. Kopenhag Filoloji Fakültesi’nde okudu… Döneminin önde gelen bilim adamlarından dil, dil bilimi ve filoloji dersleri alan Thomsen küçük yaşta başladığı dil öğreniminde özel ilgisi ve yeteneği sayesinde Sanskritçe, Grekçe, Latince, Arapça, İspanyolca, Rusça, Fince ve Macarca dahil on altı dil öğrendi. Hint-Avrupa dilleri üzerine çalıştı ve Dan diyalektoloji sözlüğünün yazımına katkıda bulundu. Daha çok karşılaştırmalı dil bilimi alanında araştırmalar yapan Thomsen Fin dili üzerine hazırladığı teziyle doktor unvanını aldı; eserin Almanca tercümesiyle de Berlin Bilimler Akademisi Sever Bopp ödülünü kazandı. Kopenhag Üniversitesi’nde karşılaştırmalı dil bilimi dersleri de veren Thomsen 1875’te doçent, 1887’de profesör oldu. Danimarka Bilimler Akademisi’nin başkanlığını da yürüttü.

Macaristan’da bulunan bir Peçenek kitâbesini daha sonra da Orhon ve Yenisey ırmaklarının kıyısındaki yazılı taşların dilini çözerek bunların Türkler’den kaldığını ispatlayan Thomsen, 15 Aralık 1893’te bunu bir bildiriyle açıkladı. Ertesi yıl bildiriyi yayımladıktan sonra Çin ve Bizans kaynaklarını derinlemesine inceleyip 1896’da Orhon yazıtlarının tamamını kitap halinde bir araya getirdi. Öğrencilerinden Kurt Wulf’la birlikte Yenisey yazıtlarıyla ilgili araştırmalar da yapmış olan Thomsen, bunları yayımlamadı. Türkoloji sahasında önem taşıyan pek çok isme de öğretmenlik yaptı. Onun çalışmalarından etkilenen pek çok dilci branş değiştirerek Türkoloji’ye geçti. Danimarka kralının “elefan madalyası”, Osmanlı Padişahı V. Mehmed Reşad’ın birinci rütbeden “Mecîdî nişanı” verdiği, adına üç armağan kitap yayımlanan Thomsen’in hayatı ve çalışmaları üzerine çeşitli yayımlar yapıldı. 12. Mayıs.1927 günü vefat etti...

TARİHTE BUGÜN

12 MAYIS

·         1881- Tunus Fransız hâkimiyetine geçti. Böylece Kuzey Afrika’da tek toprağımız kaldı: Trablusgarp

·         1918 – Büyük Türkolog Friedrich Wilhelm Radloff öldü

·         1920 – Düzce İsyanının bastırmakla görevli Karakeçili Birliği komutanı Yarbay Arif Bey çadırında öldürülmüş bulundu.

·         1922- Almanya, İngiltere ve Fransa ile yaptığı anlaşmalarda bu ülkelere tanınan ekonomik ayrıcalıklar TBMM tarafından kabul edilmemesi üzerine İstifa eden Bekir Sami Beyin istifası kabul edildi.

·         1922 – Yunanlıların Gemlik’te yaptığı zulümleri inceleyen Kızılhaç Heyeti başkanı Maurice Gegri’nin  raporunda 16 köyün imha edildiği 6000-6500 kişinin öldürüldüğü, yağma ve talan yapıldığı belirtildi.

·         1927 -  Orhun Kitabelerini okuyan Danimarkalı Türkolog  Vilhelm Thomsen öldü

·         1928 - Türkiye'de Gençlik Teşkilatının Türk Vatandaşlarına Hasrı (Mahsus olması) Hakkındaki 12 Mayıs 1928 tarih ve 1246 sayılı Kanun Resmi Gazetede yayımlandı.

·         1929 - İlk Tıp Bayramı, Haydarpaşa Tıp Fakültesi'nde kutlandı.

·         1965 - Doğu Pakistan'da (bugünkü Bangladeş) kasırga çıktı: 10 binin üzerinde insan öldü.

·         1967 - CHP'den ayrılan Turhan Feyzioğlu ve arkadaşları, Güven Partisi’ni kurdu.

·         1971- Burdur’da deprem oldu. 57 kişi öldü 1162 ev yıkıldı

·         1976 - Filistin Kurtuluş Örgütü'nün Türkiye'de büro açma isteği kabul edildi.

·         1978 - Ankara'nın Dışkapı semtindeki YIBA Çarşısı, tüp patlaması nedeniyle yandı: 49 kişi öldü, 100 kişi yaralandı.

·         1979 - TÜSİAD, gazetelere "Gerçekçi Çıkış Yolu" başlıklı, Ecevit Hükûmeti'ni eleştiren tam sayfa ilan verdi.

·         1992 - Nelson Mandela, Uluslararası Atatürk Barış Ödülü'nü Türkiye’deki insan hakları ihlalllerini gerekçe göstererek kabul etmedi.

·         2005 - Film yönetmeni Ömer Kavur öldü

·         2008 - Çin'de Siçuan depremi: Yaklaşık 70000 kişi öldü.