Günün Portresi
Ali Çetinkaya 1878 yılında Afyonkarahisar'da dünyaya geldi.
İlk ve orta öğrenimini burada bitirdikten sonra, Bursa Askeri Lisesi’nde ardından da Harp Okulu'na girdi.1898 yılında
teğmen rütbesiyle Türk Silahlı Kuvvetleri safına katıldı. 1907 yılında Manastır’da
örgütlenen "İttihat ve Terakki Cemiyeti"ne katıldı. 1911 yılında Trablusgarp Cephesi'nde Enver ve
Mustafa Kemal Beyler'in yanında görev yaptı. Daha sonra Balkan savaşında ve I.
Dünya Savaşı'nda Irak, Kafkasya ve Makedonya cephelerinde çarpıştı. Kut'ül
Ammare'de dört ay Türk Birliklerine karşı dayanan İngiliz birliğini teslim
alınmasında büyük katkısı oldu. Başarılarından ötürü Türk, Alman, Avusturya
madalyaları ile ödüllendirildi.
Mondros
Mütarekesi'nden sonra İstanbul’da Karakol Cemiyeti'nin kurucuları arasında yer
aldı ve Yediler diye bilinen ilk faaliyet grubunun içinde bulundu. 1915 yılında
Ayvalık'ta 172. Alayın Kumandanlığını yapıyordu. 15 Mayıs 1919 tarihinde
İzmir'e asker çıkaran Yunanlılar, 28 Mayıs'ta Ayvalık'a çıkmak istediler.
İstanbul'dan gelen emir, "Bırakın çıksınlar!" biçiminde olmasına
rağmen Çetinkaya, Yunan'a ilk kurşunu atarak, direnişin simgelerinden birisi
haline geliyor hatta Milli Mücadeleyi fiilen başlatıyordu.
Çetinkaya 1919
yılında yapılan seçim sonunda Afyonkarahisar Mebusu olarak, Osmanlı Mebusan
Meclisi’ne girdi. Fakat kısa bir süre
sonra İngilizler tarafından tutuklanarak Malta’ya sürüldü. 1921 yılında
Malta'dan yurda döndüğünde Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştı ve Atatürk O'nu
ve bazı arkadaşlarını bekliyordu. Çetinkaya da birinci mecliste Afyonkarahisar
Milletvekili olarak görev aldı.
Çetinkaya, birinci
mecliste, 1. gurupta yer aldı. 2. Mecliste Atatürk'ten yana olanların büyük
çoğunluk sağlamalarında Çetinkaya’nın önemli payı oldu. 2. Mecliste Cumhuriyet
Halk Partisi Programı ile Anayasa taslağının hazırlanmasında Kazım Karabekir,
Ziya Gökalp, İsmail Canbolat, Yusuf Akçura, Ahmet Ağaoğlu ve Celal Bayar ile
birlikte görev yaptı.
14 Şubat 1925
tarihinde TBMM’de Ardahan milletvekili Deli Halit Paşa ile arasında yaşanan bir
arbede sonrasında patlayan bir silahla Deli Halit Paşa vuruldu ve hayatını
kaybetti. Paşayı kimin vurduğu kesin olarak anlaşılamadı. Fakat Ankara
Savcılığı Halit Paşa’yı Ali Çetinkaya’nın vurduğu kanaatine vardı; bir nefs-i
müdafaa halinde olduğunu kabul ederek bu olaydan dolayı kovuşturma yapılmaması
kararı verdi.
1925 yılındaki
Şeyh Sait ayaklanması sonrası Takrir-i Sükun Kanunu’nun kabulüyle kurulan,
kararları kesin olacak idam kararları TBMM onayından geçmeyecek olan iki
istiklal Mahkemesinden biri olan Ankara İstiklal Mahkemesi Üç Aliller Divanı
olarak bilinir. Mahkeme Başkanı Afyon Milletvekili Ali Çetinkaya, üyelerinin
ise Gaziantep Milletvekili Kılıç Ali ve
Rize Milletvekili Ali Zırh olduğu için, Cumhuriyete bağlı, Atatürk’e Sadık bu
üç yargıç/milletvekilleri nedeniyle mahkeme
“Üç Aliler Divanı olarak anıldı. Aslında mahkemenin savcısı da Denizli
milletvekili Necip Ali bey idi. Mahkemenin baktığı en önemli davalardan birisi
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası‘nin kapatılmasına yol açan davadır. Bir diğer
önemli dava ise Mustafa Kemal’e karşı düzenlen İzmir Suikastı ile ilgili
davadır.
Soyadı Kanunu
çıkınca Atatürk ona "ÇETİNKAYA" soyadını verdi.
16 Şubat 1934
Tarihinde Bayındırlık Bakanlığına seçildi. Ulaştırma İşlerinin Bayındırlıktan
ayrılması üzerine oluşturulan Ulaştırma Bakanlığının, 3 Nisan 1939 yılında ilk
bakanı oldu. Bakanlığı sırasında Demiryolu politikasının savunucusu oldu
Çetinkaya, zaman
zaman Afyonkarahisar’da yayımlanan "Taşpınar" dergisine makaleler
yazdı. Aralıksız 1946 yılına kadar Afyonkarahisar Milletvekilliği yaptı. Ali
Çetinkaya, çok partili sisteme geçilip, Demokrat Parti'nin seçimleri kazanması
üzerine o yıl seçilemedi ve milletvekilliği sona erdi.
21 Şubat 1949
tarihinde İstanbul’da hayatını kaybetti. Cenazesi Afyonkarahisar'a getirildi ve
Afyonkarahisar Belediyesi tarafından Asri Mezarlık içerisinde inşa edilen Anıt
Mezar'a defnedildi.
21 Şubatta Meydana Gelen Olaylar
1427 - Timur
hanedanının ikinci hükümdarı Şahruh Mirza’ya Herat Ulu camiinde başarısız bir
suikast yapıldı.
1910 - Ahali
Fırkası kuruldu.
1913 - Yanya, I.
Balkan Savaşı sonucunda Yunanistan Krallığı'na katıldı.
1917 - Rumi
takvimdeki on üç günlük farkın kaldırılması ve yılbaşının Efrencî takvime göre
ıslahı.
1918 – Bayburt’un
Rus İşgalinden kurtuluşu
1920- Anzavur'un
8oo adamı Yenice Bucağı'nı bastı. Köprülü Hamdi Bey'in 26/27Ocak gecesi Akbaş
Cephaneliği'nden kaçırdığı cephane, Anzavur'un eline geçmemesi için havaya
uçuruldu.
1920- Kazım
Karabekir, Harbiye Bakanlığı'na ve Temsil Kurulu'na yaptığı öneride, bugün elde
tutulan sınırın doğal askeri sınır olmadığını bildirerek, bunun, Iğdır, Kulp,
Kağızman, Sarıkamış ve Oltu Türkiye'de kalacak biçimde yeniden düzenlenmesini
istedi
1920- Karabekir,
Mustafa Kemal'e gönderdiği yazıda, Suriye Arapları ile işbirliği yapılmasına
karşı çıktı. Mustafa Kemal, 1 5/ ı 6 tarihiyle Karabekir'e gönderdiği yazıda,
Halep Milli Teşkilatı'na gönderdiği bir mektubu da eklemişti. Karabekir, Sivas
görüşmeleriyle sınırların çizildiğini, bunun dışında faaliyette bulunmanın
doğru olmadığını da cevabında bildirdi. Mustafa Kemal'in 23'te cevabı: Misak-ı
Milli, Araplarla Türklerin birbirinden ayrılmaz olduğunu ilan etmiştir.
1921- Bir yasayla,
öğrencilerle öğretmenler askeri hizmetlerden yükümsüz sayıldı
1922- Kabul edilen
192 sayılı bir yasaya göre, belirli zamanlarda özel yasalar uyarınca taksitler
halinde alınan bina, arazi, gelir, savaş kazançları ve hayvan vergisi, 1922
yılında toptan ve bir defada alınacak
1927 - Time
dergisi, Mustafa Kemal Paşa'yı ikinci kez kapak yaptı.
1934 - Balkan
Hekimler Birliği kuruldu.
1947- Adnan Ötüken
tarafından Millî Kütüphaneye Yardım Derneği kuruldu.
1949 - Kel Ali
olarak bilinen Kurtuluş Savaşı komutanlarından siyaset ve devlet adamı Ali
Çetinkaya vefat etti.
1952 - Türkiye,
Kuzey Atlantik Antlaşması Teşkilatı'nın (NATO) bir üyesi oldu; Lizbon'da
yapılan toplantıya ilk defa katıldı.
1963 - Eski Millî
Birlik Komitesi üyelerinden Alparslan Türkeş ve Numan Esin, sürgünden
Türkiye'ye döndüler.
1964 - CHP Genel
Başkanı ve Başbakan İsmet İnönü'ye suikast girişiminde bulunuldu. Olay yerinde yakalanan
suikastçının herhangi bir örgüte mensup olmadığı, kendi başına hareket ettiği
açıklandı.
1965 - Malcolm X
(Malik El Şahbaz), New York'ta uğradığı bir suikast sonucu öldürüldü.
1968 - Millî
Eğitim Bakanı İlhami Ertem, "Gayemiz her ilde bir imam-hatip okulu
açmaktır" dedi.
1970 - İstanbul
Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi öğrencileri
Boğaziçi Köprüsü'nü protesto ettiler. Boğaziçi Köprüsü'nün temeli, 20 Şubat
günü atılmıştı.
1970 - Yeni Asya
gazetesi yayın hayatına başladı.
1974 - Yaşar
Kemal, Türkiye Yazarlar Sendikası Başkanlığına seçildi.
1978 - Yahya
Demirel ve ortağı Z. Hakkı Alpaz, vergi kaçırdıkları iddiasıyla yargılandıkları
Ankara 1. Asliye Ceza Mahkemesince, 17 ay hapse mahkûm edildiler.
1980 - TEKEL'de ve
tekstil iş kolunda grevler başladı.
1993 - Eczacıbaşı
Bayan Voleybol Takımı, Avrupa Konfederasyon Kupası'nda ikinci oldu.
2000 - İlk
cinsellik dersi, pilot olarak seçilen Eminönü Atatürk İlköğretim Okulu'nda
verildi.
2001 - Türkiye
kamuoyunda, "Kara Çarşamba" olarak adlandırılan büyük bir ekonomik
kriz patlak verdi. Bankalar arası para piyasasında gecelik faiz, % 6200'e kadar
çıktı.
2008 - Türkiye,
Kuzey Irak'ta Güneş Operasyonu'na başladı.
2013 - Ankara
Cumhuriyet Başsavcılığının yürüttüğü 28 Şubat soruşturması kapsamında mahkemeye
sevk edilen emekli Orgeneral Şükrü Sarıışık tutuklandı, emekli Korgeneral Doğan
Temel, adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
2015 - Türk
Silahlı Kuvvetlerince, Türkiye'nin kendi sınırları dışında sahip olduğu tek
toprak parçası olan Suriye'nin Halep kenti sınırları içindeki Karakozak köyünde
bulunan Süleyman Şah Türbesi'nin taşınması için "Şah Fırat
Operasyonu" düzenlendi.
Yorumlar
Yorum Gönder