Akşemsettin-16 Şubat

 

Günün Portresi

Akşemsettin

 Tam adı Şemseddin Muhammed bin Hamza olan  Akşemsettin 1389 yılında Şam 'da doğmuştur. Babası Kurtboğan Şeyh Hamza ailesiyle Amasya'ya yerleşmiş  ve küçük Şemsettin'e ilk eğitimini Amasya’da vermiştir.  7 yaşında hafız olan Akşemsettin ailesiyle birlikte Çorum-Osmancık kazasının Sarpın kavak köyüne' yerleşmiştir. Babasının vefatından sonra Amasya ve Osmancık medreselerinde eğitimini tamamlayan Akşemsettin eğitimlerinin sonunda  Osmancık Medresesine müderris oldu.

Akşemsettin ayrıca, tıbba ve eczacılığa merak sararak tıp ilmini öğrendi. İlim tahsili ile tatmin olmayan Akşemsettin, irfan tahsili için müderrisliği ve medreseyi terk etti. Akşemsettin tasavvufun merkezi olarak düşündüğü  İran'ı dolaştı ama umduğunu bulamadığı için yeniden Anadolu'ya döndü.

Değer verdiği alimler ona : “Kazandığın şu zahiri ilmini mana ilmiyle, bilgini aşk ile, akıl vergisini kalp ve gönül vergisiyle tamamlaman gerek. Bu da yalnız olmaz. Sana bir mürşit lazım. Kalk Ankara'ya git. Orada Hacı Bayram Veli'ye müracaat et. O seni tamamlasın, bütünleşin. Sen bu dünyaya lazım bir insansın.” Demeleri üzerine Ankara'ya giden Akşemseddin, Hacı Bayram Veli'nin öğrencilerinin nefislerini kırmak, fakirlere yardım etmek ve yoksullara ikramda bulunmak için de olsa cer ve yardım kabul etmesi, çarşı pazarda devran yaptırması gibi hallerinden hoşlanmadığı için Ankara'dan ayrıldı ve başka bir mürşit aramak için Halep'e gitti.

Halep'te bir gece rüyasında boynuna bir zincirin takıldığını,  zincirin ucunu elinde tutan Hacı Bayram Veli'nin kendisini Ankara'ya doğru çektiğini görünce yeniden Ankara'ya döndü.

Hacı Bayram Veli'nin yanında özel ilgi ve sıkı bir eğitime alınan Akşemsettin, kendisine gösterilen bu ihtimamı en iyi şekilde değerlendirdi. Kısa süre tasavvufun bütün yollarını ve inceliklerini öğrenen Akşemsettin, Hacı Bayram Veli'den icâzet aldı. Daha sonra Hacı Bayram Veli'den izin alarak Ankara'dan ayrıldı ve Beypazarı’na yerleşti. Beypazarı’nda büyük bir şöhrete erişen Akşemsettin, bir süre sonra oradan da ayrılır ve İskilip'e oradan da Bolu'nun Göynük ilçesine yerleşir. Göynük'te  bir değirmen ve mescit inşa ettirip, çocuklarının eğitimi ile meşgul olmuştur.

Akşemsettin, dini bilimlerde ve tasavvufta olduğu gibi, tıp ve eczacılık alanında da derin bir bilgiye sahipti. Fakat kaynaklarda Akşemsettin’in tıp ilmini kimden ve nasıl öğrendiğine dair net bir bilgi yoktur. İskoç oryantalist Elias John Gibb,  Akşemseddin'in tıp konusundaki bilgisini, Hacı Bayram Veli ile beraber olduğu yıllarda elde ettiğini kaydetmektedir.

Akşemsettin, mikrobun tıp literatürüne girmesinden yıllar önce “Maddetü'l-Hayat” adlı eserinde “Hastalıkların insanlarda teker teker ortaya çıktığını sanmak hatadır. Hastalık, insandan insana bulaşmak suretiyle geçer. Bu bulaşma, gözle görülmeyecek kadar küçük, fakat canlı tohumlar vasıtasıyla olur.” Diyerek hastalıkların mikroplar vasıtasıyla bulaştığını ifade etmiştir.

Akşemsettin’ in asıl ünü, II. Murat'ın emir ve isteğiyle II. Mehmet’in hocalığına tayin edilişiyle başlamıştır. İstanbul’un fethinden önce iki defa Fâtih’in yanına Edirne’ye giden Akşemseddin, ilkinde II. Murad’ın kazaskeri Çandarlıoğlu Süleyman Çelebi’yi, öbür defasında da Fâtih’in kızlarından birini tedavi ederek iyileştirmiştir.

Akşemsettin  İstanbul kuşatmasına da müritleriyle katılmış, kuşatmanın en sıkıntılı anlarında gerek padişahın gerekse ordunun manevi gücünün yükseltilmesine yardımcı olmuştur.. Akşemsettin’in sıkıntılı anlarda zaferin yakın olduğu müjdesini vermesi askerlerin zafere inancını yükselterek fethin kısa zamanda gerçekleşmesinde büyük bir etkisi olmuştur.

Fethi müteakip kılınan ilk Cuma namazında ilk hutbeyi okuyan ve ilk Cuma namazını kıldıran kişi de Akşemsettin olmuştur.

Fâtih tarafından kiliseden çevrildikten sonra Fâtih medreseleri yapılıncaya kadar önce medrese olarak kullanılan Zeyrek Camii’nin güney ihata duvarında pencere üstündeki bir kitâbeden, Akşemseddin’in İstanbul’da bulunduğu yıllarda burada oturduğu ve ders verdiği anlaşılmaktadır.

Fetihten sonra padişahın taç ve tahtını terk edip ondan tarikat ahkâmını öğrenmek istemesi üzerine Akşemsettin Fâtih’in bu arzusunun yanlış olduğunu belirterek İstanbul’da kalmak istemedi, Göynük'e çekildi ve 16 Şubat 1459 tarihinde 70 yaşında Göynük’te  öldü.

 

16 Şubat’ta Meydana Gelen Olaylar

 1459 - Türk âlimi ve II. Mehmed'in hocası Akşemsettin öldü.

1872 - Beyoğlu Telgrafhanesi işçileri greve çıktı.

1913 - Piyanist, model ve Türkiye'nin ilk Dünya güzeli Keriman Halis Ece doğdu.

1916 - Rus İmparatorluğu, Erzurum'u işgal etti.

1918- Bitlis'in Tatvan ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu.

1919- Hükümet İngiliz Yüksek Komiserinin, İngiliz savaş tutsaklarına kötü davranan 23 kişinin, İngiliz makamlarına teslim edilmesi talebini reddetti

1920- İkinci Anzavur Ayaklanması .  Anzavur'un adamları olan Şah İsmail ve Gavur İmam, köylerden toplanmış 200 silahlı, 1000'den fazla baltalı, bıçaklı ve sopalı isyancı ile Biga'yı bastılar.

1920 - Türk gönüllü birlikleri, Maraş'tan İslahiye'ye çekilen Fransız birliğine saldırdı Fransızlar 2.000 ölü verdi.

1920 – Meclisi Mebusanda Edirne Mebusu Şeref Bey, İzmir'in işgalinde gösterdiği ihmalden dolayı Damat Ferit Hükümeti'nin yargılanmasını önerdi. Bazı mebuslar da ağır sansür ve doğal olmayan yargılamalar hakkında Hükümet'e sorular yönelttiler.

1921- Merkez Ordusu'na bağlı 5. Tümen, Merzifon'da Amerikan Hastanesi ve Amerikan Koleji'nde bir arama yaptı. Aramada silah bulunamadı. 1904 yılında kurulmuş olan Pontos Kulübü'nün bayrağı, karar defteri ve makbuzları ele geçirildi. Nurettin Paşa, hastanede ve Kulüp'te görevli Amerikalıların yalnızca ifadelerine başvurulmasını, Rumların ise tutuklanmasını emretti, durumu Genelkurmay'a da bildirdi. Arama sırasında, Kolej Türkçe Öğretmeni Zeki Bey'in cesedi bulundu. Zeki Bey'i, Kulüp'ü ihbar ettiğinden kuşkulanan Rumların öldürttüğü sanılıyor.

1921- Maraş'a sığınmış olan Antep ileri gelenlerinden bazıları, Meclis'e ve Londra Konferansı'na bir tel çekerek, Fransızların Antep'te Fransız mandasının kabulü için halktan süngü zoru ile imza topladıklarını ileri sürdüler ve bu durumu protesto ettiler.

1922- Mustafa Kemal, 1901 doğumluların hemen yoklamaları yapılarak askere alınmalarını emretti. Yunanlılara karşı bir ilkbahar saldırısına hazırlanan Ankara, böylece 1881-1901 arası olmak üzere 20 doğum eri silahaltına almış oluyor.

1925 - Türkiye'de sivil ve askeri havacılığı desteklemek amacıyla, sonraları "Türk Hava Kurumu" adını alacak olan, "Türk Tayyare Cemiyeti" kuruldu.

1948 - Danıştay, Sosyalist oldukları gerekçesiyle üniversiteden uzaklaştırılan Pertev Naili Boratav, Muzaffer Şerif Başoğlu ve Niyazi Berkes görevlerine iade etti.

1949 - Türkiye'de ilkokulların dördüncü ve beşinci sınıflarında, din dersi okutulmaya başlandı.

1950 - Yeni Seçim Kanunu, ikinci defa görüşülerek kabul edildi. Buna göre seçimler tek dereceli, genel, eşit ve gizli oy, açık tasnif ilkeleri ile yapılacak, çoğunluk sistemine göre ve adli teminat altında yürütülecek.

1953 - Türkiye-ABD arasında, doğrudan telefon hattı açıldı.

1969 - 6. Filoyu protesto için düzenlenen mitinge dincilerin saldırması sonucu iki kişi öldürüldü, yaklaşık 200 kişi yaralandı. Bu olay tarihe "Kanlı Pazar" diye geçti.

1973 - Rauf Denktaş, Kıbrıs Cumhurbaşkanı Yardımcılığına seçildi.

1976 - Türkiye'nin Beyrut Büyükelçiliği Başkatibi Oktar Cirit, tabancayla vurularak öldürüldü. Saldırıyı ASALA üstlendi.

1977 - Bakanlar Kurulu'nun THY grevini erteleyen kararı, Danıştay tarafından oy çokluğu ile alınan kararla durduruldu.

1978 - Danıştay, İsmail Cem'in TRT'nin yasal Genel Müdürü olduğuna karar verdi.

1978 - Maliye Bakanı Ziya Müezzinoğlu, yabancı kaynaklı eşyaların satışının yasaklandığını açıkladı.

1979 - Vakıf Gureba Hastanesi, İstanbul'un üçüncü tıp fakültesi oldu.

1980 - TBMM'den ilk kez 5 saat televizyon naklen yayını yapıldı.

1981 - Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı Behice Boran, 8 yıl 9 ay hapse mahkûm edildi. Behice Boran, Kasım 1980'den beri yurt dışında bulunuyordu.

1981 - 12 Eylül Darbesi'nden sonra kurulan Genelkurmay Sıkıyönetim Askeri Hizmetler Koordinasyonu Başkanlığı, bir bildiri yayımladı; aralarında Abdullah Öcalan ve Kemal Burkay'ın da bulunduğu 45 kişinin, 19 Mart tarihine kadar yurda dönmeleri çağrısında bulundu.

1989 - Danimarka'da yapılan karşılaşmada, İskoç rakibi Pat Clinton'u yenen boksör Eyüp Can, Avrupa Profesyonel Boks Şampiyonu oldu.

1998 - Çin Havayollarına ait bir yolcu uçağı, Çan Kay Şek Uluslararası Havaalanı yakınlarında düştü: 202 kişi öldü.

1999 - PKK lideri Abdullah Öcalan'ın Türkiye güvenlik güçlerince, Kenya'nın başkenti Nairobi'de yakalanmasının ardından, örgüt taraftarları Avrupa çapında elçilik işgalleri ve rehin alma eylemlerine giriştiler.

1999 - Bir zamanların Donanma atış şampiyonu olan Türk Deniz Kuvvetleri bünyesindeki TCG Alçıtepe hurdaya ayrıldı.

1999 - Özbekistan'nın başkenti Taşkent'te, Cumhurbaşkanı İslam Kerimov'a suikast girişimi yapıldı. Kerimov, saldırıdan şans eseri kurtuldu. Fakat 15 Özbek asker hayatını kaybetti, onlarca kişi yaralandı. Saldırıyı Hizb ul-Tahrir üstlendi.

2001 - Danıştay İdari Dava Dairesi Genel Kurulu, Aktaş Elektrik imtiyaz sözleşmesini hukuka aykırı buldu.

2005 - İstanbul Bağımsız Milletvekili Yaşar Nuri Öztürk, Halkın Yükselişi Partisi'ni kurdu.

2005 - Eski Başbakan Mesut Yılmaz ve eski Devlet Bakanı Güneş Taner'in, Türk Ticaret Bankası ihalesine fesat karıştırmak suçundan Yüce Divan'da yargılanmalarına başlandı.