17 HAZİRAN

Büyük Aşkın Muhteşem Anıtı

TAÇ MAHAL

“Dünyanın yeni 7 Harikası” arasında sayılan Türk Mimarlığının yüz akı muhteşem bir anıt mezar… Babür imparatoru Şah Cihan’ın deliller gibi aşık olduğu eşi Mümtaz Mahal için yaptırdığı muhteşem külliye…Tac Mahal  o kadar muhteşem ki; İngiliz Lordu Edward Lear “İnsanlar ikiye ayrılır: Tac Mahal’i görenler ve görmeyenler” diyor..

Ortada muhteşem bir bina ve büyük bir aşk olunca, gerçeklere, rivayetler, destanlar, menkıbeler karışıyor… Şah Cihan ile Mümtaz Mahal’in aşkları ve Tac Mahal’in yaptırılması hakkında o kadar çok farklı ve birbirinden güzel hikaye var ki, insan hangisine inanacağına şaşırıyor… Romancılar ve yönetmenler için muhteşem ama değerlendirilmemiş bir kaynak…

Bu hikayelerden rivayetleri çıkararak, doğru bilinenleri kısaca aaktarayım;

 Şah Cihan, henüz 15 yaşında iken Meena pazarında gördüğü Ercümend Banu Begüm ’e  delilercesine âşık olmuştu. Bu ilk görüşten beş yıl sonra iki aşık  evlendiler. Şah Cihan evlendikten sonra Ercümend Banu Begüm ’e  “Dünyanın kraliçesi” anlamına gelen Mümtaz Mahal adını verdi.

19 yıl evli kaldılar. Öyle derin bir aşk yaşadılar ki, bir günleri bile ayrı geçmedi, savaşta ve barışta Mümtaz Mahal hep Cihan Şah’ın yanında yürüdü. O sadece bir eş değil, zeki bir danışman, yol gösteren, sevgisini esirgemeyen bilge bir kadın. İkisinin döneminde Babür İmparatorluğu incelikte, estetikte, zarafette zirveye tırmandı. Sanat ve edebiyat ve matematik gelişti. 

Yine birlikte gittikleri bir savaşta eşi hamileydi ve doğum yaparken vefat etti. Vefatından önce Şah Cihan, Mümtaz Mahal’e bir isteği olup olmadığını sordu. O da “Benden sonra başka kadından çocuk yapma ve aşkımızı dünyaya yayacak güzel bir mezar yaptır.” dedi.

Şah Cihan Mümtaz Mahal’in ölümünden çok etkilendi. Uzun bir süre hiç renkli kıyafet giymedi, mücevher takmadı ve sarayın dışına çıkmadı. Hatta saray vakanüvislerinim tuttukları notlarda; karısının ölümünden sonra 8 gün yemeden içmeden, odasından çıkmadığı, dokuzuncu gün odasından çıktığında saçlarının bembeyaz olduğu yazıyordu. Uzun bir süre  yastan çıkamayan Şah Cihan eşine olan aşkının bir simgesi olarak Tac Mahal’i yaptırmaya karar verdi.

Şah Cihan o güne kadar pek rastlanmayan bir yönteme başvurur. İçinde türbe, medrese ve caminin de olacağı bir külliye için tasarım yarışması açar.  Yarışma için birçok mimar başvurur, 2000 farklı tasarımdan Tac Mahal’in şu anki durumunu yansıtan tasarım seçilir.  Bir rivayete göre bu yapıyı Mimar Sinan’ın iki öğrencisi yapmıştı. İsa Efendi yarışmayı kazanarak eserin yapımına başlamış, İstanbul’dan gelirken yanında getirdiği Mimar İsmail Efendi de ana kubbeyi tasarlamıştı.

Tac Mahal’in inşaatına 1632 yılında başlanmış ve yapımı 21 yıl süren eser için 22.000 işçi çalıştırılmıştı. Birçok farklı bölgeden getirilen taşların taşınmasında 1000 fil kullanılmıştı. Şah Cihan’ın kaldığı odadan her an eşinin yattığı yere görmek istediği için Tac Mahal Yamuna Nehri kıyısında balçıklı bir zemine inşa edilmek zorunda kalınmıştı. Bataklık üzerine bu dev külliyeyi inşa etmek için mimarlar zemine dev kuyular açtırmış, açılan kuyuların içine kayalar konularak zemin sağlamlaştırmışlardı. Bir deprem sırasında minarelerinin binanın üzerine yıkılmasını önlemek amacıyla minarelere dışarıya doğru eğim verilmişti. Tac Mahal’in bir başka farklı özelliği de gün içerisinde farklı renklere bürünmesiydi. Sabah güneş doğarken en güzel rengi olan uçuk pembeye bürünürken, gün ışığında beyaz akşam ise altınımsı bir renge bürünüyordu. Bu renk değişimiyle Mümtaz Mahal’in hislerindeki farklılıkların anlatılmak istendiği söyleniyordu. Yapıda kullanılan mermerler yakut, safir, pırlanta, zümrüt, akik, firuze, sedef ve incilerle süslenmişti. Yapının içinde ve dışında kullanılan işlemelerde Kuran’dan birçok ayet bulunmaktaydı.

Türk-İslam sanatının en mükemmel yapıtlarından birisi olan Tac Mahal, 1983’ten bu yana UNESCO'nun Dünya Miras Listesi'nde yer almaktadır. 7 Temmuz 2007'de de, dünyanın yeni yedi harikasından biri seçilmiştir.

TARİHTE BUGÜN 17 HAZİRAN

656 – 3. Halife Hz Osman Medine’de Şehit edildi

1462 - Kont Drakula ya da Kazıklı Voyvoda veya Vlad Ţepeş adlarıyla da tanınan Eflak Prensi III. Vlad, gece karanlığından yararlanarak Fatih Sultan Mehmed'e başarısız bir suikast teşebbüsünde bulunduktan sonra kaçtı.

1565 – Kaptanı Derya Turgut Reis Malta’da şehit oldu.

1631 - Mümtaz Mahal doğum yaparken vefat etti. Eşi Hint-Türk-Moğol Babür İmparatoru Şah-ı Cihan, ertesi yıl başlattığı anıt mezar Taç Mahal'i 20 yıl içinde tamamlattı.

1920 - Fransızlann 20 günlük ateşkes anlaşmasını birkaç kez bozmaları üzerine Mustafa Kemal, bütün Fransız cephesinde savaşın başlatılmasını emretti.

1920 - Kuvayı Milliye'ye karşı bir haşan kazanamayan, erlerinin bir kısmı Kuvayı Milliye tarafına geçen Kuvayı İnzibatiye kuvvetleri, İzmit'ten gemilerle İstanbul'a gönderildi.

1921 – Sivas Erzincan ve Tunceli çevresindeki Koçgiri isyanı bastırıldı. Ayaklanmanın önderlerinden Haydar Bey'in kardeşi Alişan ve 32 arkadaşı teslim oldu. Teslim olan toplam 5oo'den fazla kişi yargılanmak üzere Sivas'a gönderilecek.

1922 - Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa, Genelkurmay Başkanlığı'na yazısında, Birinci Ordu Kumandanı Ali İhsan Paşa'nın görevinden alınmasını önerdi.

1926 - Kadıköy Su Şirketi devletleştirildi.

1939 - Fransa'da Giyotin'le "halka açık" son infaz, Versay şehrinde Saint-Pierre Hapishanesi'nin (şimdiki Adalet Sarayı) dışında gerçekleştirildi. Giyotinle son idam ise, 10 Eylül 1977'de yapıldı.

1944 - İzlanda, Danimarka'dan ayrıldı ve cumhuriyet ilan etti.

1952 – DP Grup Başkanı Refik Şevket İnce DP'den istifa etti.

1952 - Türkiye Sosyalist Partisinin 14 üyesi gizli komünizm propagandası yaptıkları iddiasıyla İstanbul’da tutuklandılar. Tutuklamalar Temmuz ayına kadar devam etti.

1972 - Watergate skandalı: ABD Başkanı Richard Nixon'un partisi olan Cumhuriyetçi Parti ile bağlantılı 5 hırsız, Watergate İş Merkezi'ndeki Demokrat Partiye ait bir büroya gizli mikrofon yerleştirirken Polis tarafından yakalanarak tutuklandı.

1982 - Kuzey Kıbrıs Türk Federe Devleti Meclisi (KTFDM), radikal adım atarak “Kıbrıs toplumunu self-determinasyon hakkı”na dair bir karar aldı

2015 - Türkiye Cumhuriyeti'nin 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel vefat etti.

2019-  Mısır eski cumhurbaşkanı Muhammet Mursi öldü