14 HAZİRAN

Günün Olayı

ETİBANK’IN KURULUŞU

14 Haziran 1935 

1923’de kurulan Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ni ekonomik yönden kalkındırmak için, tarım ve sanayideki atılımlar yanında, ülkenin yeraltı ve yerüstü kaynaklarının etkili bir biçimde kullanılması, madenlerinin çıkarılması gerekiyordu. Bu bakımdan sanayinin bel kemiğini oluşturan madenlerin çıkarılması ve elektriğin yurt içinden kolay ve ucuz bir şekilde temin edilmesi gerekliydi.

Hem ekonominin geliştirilmesi, hem devletin stratejik kaynaklara sahip olması, hem de Yabancı sermayenin ülke ekonomisindeki etkisini zayıflatmak için önce yabancı sermayenin elindeki işletmeler devletleştirildi. Hemen devletleştirilmesi mümkün olmayanların devletleştirilmesi için ise hazırlıklar yapıldı. Bu bakımdan ulaşım, elektrik ve maden alanındaki millileştirme çalışmaları sonrası yeraltı kaynaklarının bilimsel yöntemler ile işletilmesi ve elektrik enerjisinin üretimi ve dağıtımında devletin

etkin bir rol alması hedeflendi.

Bu amaçla 1925’te Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası kuruldu. Ekonomik durumu ve teknik imkânları nispetinde devraldığı sanayi tesislerini belirli bir seviyeye ulaştıran banka, madencilik alanında kapsamlı çalışmalar yapamadı.

14 Haziran 1935’te kabul edilen 2804 Sayılı Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Kanunu ile “Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü”16 ve 2819 Sayılı Elektrik İşleri Etüt Dairesi Teşkiline Dair Kanun ile “Elektrik İşleri Etüt İdaresi” kuruldu.17 Her iki teşkilatın çalışmalarından elde edilecek sonuçları uygulamak üzere 14 Haziran 1935’te yayımlanan 2805 Sayılı Eti Bank Kanunu ile Ankara’da 20.000.000 lira sermaye ile “Etibank” kuruldu. Ülkenin yeraltı kaynaklarını işlemek, değerlendirmek ve bankacılık faaliyetlerinde bulunmak üzere kurulan bankaya ismi, madeni ilk kez işleyen Etilerden ilham alınarak verildi. Etibank, faaliyetlerine 23 Ekim 1935 tarihinde  başladı. Birbiriyle yakın ilişkili üç kurumun kanununun aynı gün çıkarılması, ekonomiye nasıl bütüncül bir bakış açısıyla bakıldığının, Ekonomik bağımsızlığın nasıl milli bağımsızlığın ana şartlarından birisi olarak görüldüğünün göstergesiydi…

Etibank’ın görevleri arasında; maden cevheri, taşocağı maddesi, madeni hammadde ve maden malzemesi almak ve satmak, bunların alım-satım işlerine aracılık etmek, Türkiye’de maden, bitüm, petrol ve türevleri için arama ruhsatnameleri hazırlamak, elektrik santralleri kurmak, buralarda üretilen elektriğin nakil ve dağıtım haklarını almak, hatlar kurarak elektrik enerjisini dağıtmak, elektrik aleti, malzemesi ve makinesi üretecek fabrikalar kurmak, tüm bu işler ile uğraşacak ticari şirketler kurmak veya yurt içi ve yurt dışında kurulan bu gibi teşekküller ile ortaklık kurmak vardı.

İktisadi Devlet teşekkülleri kasıtlı olarak kötü yönetilene kadar Etibank önemli bir görev ifa etti..

14 HAZİRAN

1249 - Ruzbe ovasında II. ‹İzzeddin Keykavus ile Rukneddin Kılıc Arslan arasında Sultan Hanı savaşı başladı. Bu savaşın ardından Selçuklu’da Üç Kardeşler saltanatı başladı

1830 - Fransa, Cezayir'i sömürgeleştirmeye başladı: İlk adımda Sidi Ferruch şehrine 34000 asker çıkardı.

1839 - Jandarma Teşkilatı kuruldu. Teşkilatın ilk nizamnamesi olan Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi yürürlüğe konuldu.

1909 - Dernek kurma özgürlüğüne ilişkin ilk yasa olan "İçtimaatı Umumiye Kanunu" kabul edildi.

1920 – Çapanoğlu kuvvetleri Yozgat’ı ele geçirdi.

1920- Mevcudu 2.ooo'i bulan Kuvayı İnzibatiye, İzmit'te, 800 silahlıdan ibaret milli müfrezelere karşı saldırıya geçti. Kuvayı İnzibatiye yenildi, bazı birlikleri Kuvayı Milliye'nin safına geçti. İngiliz Hint birliği de İzmit'te milli kuvvetlere saldırdı.

1920 – İngilizlerin İstanbul Komiseri Milne, Savaş Bakanlığı'na gönderdiği raporda, İngilizler Derince'nin batısına çekilmediği takdirde Ali Fuat Paşa'nın saldırıya geçeceğini, kendi elindeki kuvvetlerin İstanbul'da düzeni sağlayacak çapta olmadığını bildirerek ya ek kuvvet gönderilmesini, ya da milliyetçilerle siyasi bir anlaşmaya gidilmesini istedi

1925 - Göztepe SK kuruldu.

1935 - Etibank Genel Müdürlüğü kuruldu.

1935 - Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi kurulmasına ilişkin yasa, TBMM'de kabul edildi.

1935 - MTA, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'nün kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.

1935 - 2800 sayılı Diyanet İşleri Reisliği Teşkilât ve Vazifeleri Hakkında Kanun kabul edildi

1937 - Hatay Devleti'nin bağımsızlığı, TBMM'de onaylandı.

1951 - İlk ticari bilgisayar olan UNIVAC I tanıtıldı ve ilk makine "ABD Nüfus Müdürlüğü"ne tahsis edildi. (İkincisini Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri alacaktır.)

1964 - Nelson Mandela, ömür boyu hapse mahkûm edildi.

1965 – Doğu Türkistanlı fikir adamı ve siyasetçi Mehmet Emin Buğra Ankara’da vefat etti..

1966 - Vatikan, "index librorum prohibitum" adı verilen yasaklı kitaplar listesini yürürlükten kaldırdığını duyurdu. Liste, ilk kez 1557'de oluşturulmuştu.

1977 - Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Hükümet kurma görevini CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e verdi.

1989 - Kapalı yerlerde sigara içilmesi ile sigara reklamı ve kampanyası yasaklandı.

2000 - İtalya'da affedilen ve Abdi İpekçi suikastı ile gasptan iadesi kararlaştırılan terörist Mehmet Ali Ağca, Türkiye'ye getirildi.

2001 - Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan'ın 1996'da oluşturdukları "Şanghay Beşlisi" adlı yapılanmaya, Özbekistan'ın da katılmasıyla Şanghay İşbirliği Örgütü kuruldu.

2008 – Bestekar Avni Anıl Öldü