30 Nisan

Günün Portresi

Gazneli Mahmut

2 Kasım 971-30 Nisan 1030

Türk tarihinin büyük hükümdarlardan birisi olan, hayatının  kırk beş yılını savaş meydanlarında geçiren Gazneli Mahmut 2 Kasım 971'de bir Gazneli Hükümdarı Sebük Tigin’in oğlu olarak   Buhara'da dünyaya geldi..

Zamanın ünlü âlimlerinden dersler aldı. İyi bir öğrenim gördü.  Gençlik yıllarından itibaren devlet idaresinde görev olan Mahmut, 992 yılında, bir savaşta Samanoğulları hükümdarına yardım ettiği için Horasan Valiliğine atandı. Sebük Tigin 997'de vefat edince veliaht olarak tahta kardeşi İsmail geçtiyse de kardeşini 998'de Gazne Muharebesi'nde yenerek tahtı ele geçirdi.  Buhara, Horasan, Herat, Belh, Bust ve Kabil'i Samanoğullarından aldı.

Bağdat'taki Abbasî halifesi Gazneli Mahmut'a saltanat alâmetlerinden hil'at, tâç, bayrakla ve sahip olduğu ülkelerin "Ahid"ini gönderip, "Yemînü'd-Devle", "Velî Emîrü'l-Mü'minîn" ve "Emîrü'l-Mille" lakaplarını verdi.  Gazne'de büyük bir merasimle hil'ati ve tacı kuşanan Mahmut, Abbasî Halifesi adına hutbe okuttu.

Karahanlılar üzerine sefere çıktı. Uzun çarpışmalar sonucunda Karahanlıları yendi. İki devlet arasında yapılan anlaşmalardan sonra oğlu Mesut ile beraber, Karahanlı kağanının birer kızıyla evlenerek, baba-oğul Karahanlılara damat oldular. Sultan Mahmut, Afganistan ve Belucistan ile Harezm'e kadar tüm Maveraünnehir'i ele geçirdi. Ardından İran topraklarının büyük bölümüne hâkim oldu. Gazneli Mahmut, 1000 yılından 1027 yılına kadar Hindistan'a on yedi büyük sefer düzenledi. Bu zaferleri İslam Dünyasında ününü artırdı. Halife de onu “Sultan” unvanıyla ödüllendirdi.

Sultan Mahmut'un "Geceleyin bütün sarraflar, bezzazlar (kumaş satıcıları) ve tüm dükkân sahipleri dükkânlarının kapılarını kilitlemesinler. Bunların dükkânlarından her ne çalınırsa karşılığı benim hazinemden verilsin" diye buyruk yayınladı. Onun döneminde ülke sınırlarında hırsızlık vakası yaşanmadı.

Sultan Mahmut zeki, ileri görüşlü, ihtiyatlı âdil ve ilme önem veren bir hükümdardı., Sarayını bir ilim meclisi haline getirdi; Firdevsî, Şehnâme'ni Gazneli Mahmut'a takdim etti, ünlü alim  Bîrûnî Gazneli sarayında uzun süre kalarak bazı eserlerini burada kaleme aldı.

Tahtta kaldığı 32 yılda büyük ve güçlü bir devlet kuran, Gazneli Mahmut'u hemen her yıl aralıksız sürdürdüğü savaşlar çok yordu ve hastalanmasına neden oldu. 30 Nisan 1030 tarihinde 59 yaşındayken veremden hayatını kaybetti. Gazne'de defnedildi.

TARİHTE BUGÜN

30 Nisan				Müfettişler Günü
30/04/1030				Gazne Devleti'nin kurucusu Gazneli Mahmut öldü
30/04/1563				Kral VI. Charles'ın emriyle bütün Yahudiler Fransa'dan kovuldu.
30/04/1789				George Washington ABD'nin ilk Cumhurbaşkanı oldu.
30/04/1918				Muşun düşman elinden kurtuluşu
30/04/1918				Türkistan Özerk Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu
30/04/1919				Mustafa Kemal Paşa’nın 9. Ordu Müfettişliğine atanması
30/04/1919				İngilizlerin direktifleriyle Kars Ermeni kuvvetlerine teslim edildi..
30/04/1945				Hitler bir gün önce evlendiği Eva Baraun ile birlikte intihar etti
30/04/1958				Et sıkıntısını gidermek için Yeni Zelanda'dan koyun eti dışalımı yapıldı.
30/04/1961				Kartal'da iki tren çarpıştı, 16 kişi öldü, 78 kişi yaralandı.
30/04/1967				Cumhuriyet Halk Partisi 4. Olağanüstü Kurultayı sonuçlandı. Kurultay'da kabul edilen "Ortanın Solu" siyasetine karşı çıkan Kayseri Milletvekili Prof. Dr. Turhan Feyzioğlu'nun liderliğini yaptığı 33 milletvekili ve 15 senatör partiden istifa etti.
30/04/1975				Kuzey ve Güney Vietnam birleşti
30/04/1976				Eski Hava Kuvvetleri Komutanı Emin Alpkaya ve arkadaşları beraat etti.
30/04/1981				Eski sosyal güvenlik bakanlarından Hilmi İşgüzar, silah kaçakçılığı suçundan 2 yıl ağır hapse mahkûm oldu.
30/04/1989				İtalyan film yapımcısı ve yönetmeni Sergio Leone öldü.
30/04/1992				Ressam Burhan Uygur İstanbul’da öldü.
30/04/1993				Dünya çapındaki iletişim ağı World Wide Web (www) doğdu.
30/04/1997				Döviz dengesi bozulan Türkiye’nin çeklerini İngiltere ve Fransa ödememeye başladı
30/04/2002				Pervez Müşerref referandum sonucunda ezici çoğunlukla beş yıl için daha Pakistan devlet başkanı oldu.
30/04/2013				Türkiye'nin en uzun tutuklu kalan (32.5 yıl) mahkûmu Tahir Canan tahliye edildi.