30 MAYIS

Günün Olayı

Kırşehir’in İlçe Yapılması

Bugün ilginç bir olayın yıl dönümü. 30.Mayıs.1954 günü, belki de dünya demokrasi tarihinde bir ilk yaşanıyor, iktidardaki partiye oy vermediği için bir il ilçe yapılıyor, il yapılan bir ilçeye bağlanıyordu.

1954 Genel Seçimlerine çoğunluk sisteminin geçerli olduğu bir secim kanunu ile girildi. Bu kanuna göre bir ilde en çok oyu alan parti o illerdeki bütün milletvekillerini çıkarıyordu. Seçimler sonucunda oyların %58,42’sini alan Demokrat Parti’si (DP) tam 508 sandalye kazanmıştı. Yüzde 35 oy alan  CHP ise 34 milletvekili çıkarabilmişti. Üçüncü parti Cumhuriyetçi Millet Partisi (CMP) ise sadece bir ilde, Kırşehir’de seçimi kazandığı için Kırşehir’in 4 milletvekilini de kazanmıştı. Menderes olağanüstü bir başarı kazanmasına rağmen sonuçlardan yine de memnun değildi.  Onu CHP’nin aldığı %35 oydan ziyade CMP lideri Osman Bölükbaşı’nın meclise girmesi rahatsız ediyordu.

Osman Bölükbaşı 1950-1954 yılları arasında gerek Meclis içinde gerek Meclis dışında yaptığı konuşmalarda Menderes’i ve DP’yi ağır ve iğneleyici bir dille eleştiriyordu. Menderes, bu baş edilmesi zor muhaliften kurtulmak istiyordu. 1954’teki seçimler öncesinde onun milletvekili seçilmemesi için çok çaba göstermesine rağmen Kırşehir halkı yine Bölükbaşına teveccüh göstermişti…

Kırşehir’in ilçe yapılacağını ilk kez Cumhurbaşkanı Celal Bayar mazbatasını getiren Bursa Milletvekillerine söyledi. Seçimden 28 gün sonra İçişleri Bakanı Namık Gedik Anadolu Ajansı’na Nevşehir’in il yapılacağını, Kırşehir’in de ilçe olacağını ve bu yeni kente bağlanacağını açıkladı.     

“Kırşehir Vilâyetinin kaldırılmasına ve Nevşehir Kazasında (Nevşehir) adiyle yeniden bir vilâyet kurulmasına dair kanun tasarısı” komisyona gelince komisyonun başkanı DP’li Muhlis Tümay, tasarının hiçbir adalet düşüncesi ile bağdaşmadığını belirterek bu tasarının kanunlaşması vebalini yüklenmemek için başkanlıktan istifa etmişti.

Tasarının görüşmeleri sırasında konuşan Menderes, “Türkiye’nin hiçbir vilayetinde yüzde 3’ten fazla oy alamayan bir partiye mensup milletvekilini, iki seçimde de seçen Kırşehir’in siyasi ve içtimai bünye itibariyle anormallik göstermekte olduğunu inkâr etmek mümkün değildir, biz açık konuşuruz.” Diyerek tüm bir il halkını Kırşehirlileri “Anormal” olarak niteleyecekti.

Osman Bölükbaşı, Kırşehir konusundaki düzenlemeyi ‘Kırşehir faciası’ olarak nitelemişti. Menderes ise işi pişkinliğe vuruyordu. Osman Bölükbaşı’nın eleştirisine cevap olarak, “Kırşehir faciası diyorlar. Eğer memlekette ilçe kalmak facia ise, hemen söyleyelim ki, memleketimizde halen 500 ilçe vardır. Onlar da bu hale göre facia içindeler” demişti.

TBMM’deki oylamada CHP’li ve CMP’li vekillerle birlikte, DP Milletvekilleri Turan Güneş, Ekrem Alican İsmail Hakkı Akyüz, Talat Vasfi Öz, İlhan Sipahioğlu önerge aleyhine oy verdi. Faruk Nafiz Çamlıbel, Rıfkı Salim Burçak, Fevzi Lütfi  Karaosmanoğlu, Sırrı Yırcalı, Sadık Perinçek, Lütfi Kırdar, Kore Savaşı’na giden ilk Türk birliğinin komutanı olan Tahsin Yazıcı, Samet Ağaoğlu, Nuri Demirağ gibi toplumda ağırlığı olan milletvekilleri ile DP grubunun yaklaşık yarısı oylamaya katılmadı. 

Yapılan oylamada 39’a karşı 285 oyla Kırşehir’in ilçe olması kabul edildi.

 Kırşehir, “güç bende” diyerek her şeyi yapabileceğini düşünen bir iktidarın mağduru olur. Tasarının kanunlaşması sonucu Çiçekdağı, Kaman, Hacıbektaş, Mucur  Kozaklı ve Avanos ilçeleri çevredeki illere, ilçe olarak bağlanır. Kırşehir ise: ilçe iken aynı kanunla il yapılan, Nevşehir ilinin bir ilçesi olur.

  Ve Menderes yaptığının yanlış olduğunu Yassıada duruşmalarında kabul eder… Ama “Bad-el harab-ül basra”

TARİHTE BUGÜN- 30 MAYIS

1431 - Jeanne d'Arc, büyücülük suçu ile yargılandı ve yakıldı.

1453 - Fatih Sultan Mehmet, Hızır Bey'i (Çelebi) İstanbul'a ilk belediye başkanı olarak atadı.

1453 - Fatih Sultan Mehmet, İstanbul Üniversitesi'ni kurdu.

1453 – Çandarlı Halil Paşa Sadrazamlıktan azledildi.

1559 – Kanuni’nin iki şehzadesinin Beyazıt ve Selim’in orduları Konya’da karşılaştı. Ordusu zayıf olan Bayezıt geri öekilmek zorunda kaldı

1689 – Kırım Hanı Selim Giray,  300 bin kişilik dev Rus Ordusunu beş gün süren bir savaşın sonunda Ur-kapı’da (Perekop) maülup etti…

1740 - Osmanlı Devleti, Fransa ile kapitülasyon antlaşması yaptı.

1862 – Modern Azerbaycan şiirinin kurucusu Mirza Alakbar Sabir doğdu

1876 - Osmanlı Padişahı Abdülaziz, bir darbe  ile tahttan indirildi. Yerine yeğeni V. Murat geçti.

1913 – Londra Barış anlaşması imzalanarak  I. Balkan Savaşına sona verildi. Edirne Bulgaristan’a bırakıldı

1920 - Cafer Tayyar Eğilmez'e, Edirne Müdafaa-i Hukuk Merkez Heyeti'nce Trakya Müdafaa-i Milliye Kumandanı sanı verildi.

1920 - Fransa ve TBMM Hükûmeti arasında geçici ateşkes yürürlüğe girdi

1921 - Çankaya Köşkü, Mustafa Kemal'e armağan edildi. Atatürk, köşkü bir yazı ile Ordu'ya bağışladı.

1921 – İngiltere Dışişleri Bakanlığı Hükümete verdiği raporda, Yunanlıların galip gelmesi için her şey yapılmalıdır. Denilerek, Anadolu’nun galibiyeti 1ç Dünya savaşındaki tüm kazanımları yok edecektir dedi.

1922 – Fransa; Ankara Hükümetinin Paris Temsilciliği Binasına Türk Bayrağı çekilmesine izin verdi.

1922- İngiltere Dışişleri ve İngiltere’nin Türkiye komiserliği bir Yunan zaferine kesin gözle bakarken İngiltere parlamentosunda bazı milletvekilleri Ankara’nın galip gelme ihtimalini dillendirdiler.

1924 – Atatürk’in sevgilisi Fikriye Hanım intihar etti

1926 – Fransa ile dostluk ve iyi komşuluk anlaşması imzalandı

1929 - Kibrit ve Çakmak Tekeli Kanunu, TBMM'de kabul edildi.

1948 – Bakana geniş yetkiler veren Savunma Bakanlığı Teşkilat Kanunu Mecliste kabul edildi.

1952 – SSCB Türkiye’ye bir Nota vererek Kars ve Ardahan ile ilgili taleplerinden ve Boğazların yönetiminde söz sahibi olma isteğinden vazgeçtiklerini bildirdiler

1954 - Demokrat Parti iktidarı, Kırşehir'i ilçe yaptı. Kırşehir üç yıl sonra yeniden il oldu.

1967 - Mısır, Ürdün ve Irak arasında bir askerî ittifak imzalandı

1974 - TBMM'de, Cumartesi günlerinin tam gün tatil olması kararı alındı.

2002 - Van’ın Çaldıran ilçesi yakınlarında, İran sınırından kaçak yollarla Türkiye'ye girmeye çalıştıkları sırada donarak ölen 9’u çocuk, 19 kişinin cesedi bulundu.

2003 - Diyanet İşleri Başkanlığı’na, Prof. Dr. Ali Bardakoğlu getirildi.

2015 – Karikatürist Bedri Koraman öldü